آنتونیو جیوستوزی، استاد کالج سلطنتی لندن و پژوهشگر گروههای جهادی
ترور خلیل الرحمن حقانی در ۱۱ دسامبر سؤالات جالبی را مطرح کرد. رسانهها بیشتر روی این موضوع تمرکز کردهاند که این رویداد نشانه این است که توانایی ظاهرا ضد تروریسم طالبان برای کاهش فعالیتهای داعش در کابل از بین رفته است. یک حمله برای نتیجه گیری در این زمینه کافی نیست. با اینحال، این حمله ممکن است به دلیل دیگری مهم باشد.
نشست اخیر در قندهار با هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان، شاهد آن بود که حقانیها برای تغییر سیاستها تلاش کردند، اما با ناخشنودی به پایان رسید. اندکی پس از آن، سراج الدین حقانی سخنرانی بسیار انتقادی خود را در یک مدرسه ایراد کرد.
روز بعد از آن داعش مسئولیت این حمله را برعهده گرفت. به نظر میرسد که حمله انتحاری، همانطور که توسط طالبان تایید شده است، احتمال درگیری داخلی را رد میکند. حتی سراج الدین حقانی نیز ظاهراً این ترور را به داعش خراسان نسبت داده است. منطقی است که گروه داعش خراسان یک مقام ارشد طالبان و حتی بیشتر از آن فردی با نام بلندی مانند خلیلالرحمن حقانی را هدف قرار دهد، اگر قصد آنها این باشد که نشان دهند هنوز هم قادر به انجام حمله در کابل هستند. با اینحال، به یک معنا، اینکه گروه داعش خراسان چنین هدفی را انتخاب کند، به ویژه در زمان تشدید اصطحکاک میان طالبان، بسیار شگفتانگیز است.
حقانیها توسط همکاران خود در میان طالبان گاهی متهم میشوند که با یک حمله گسترده علیه آخرین پایگاههای باقی مانده داعش خراسان در شرق دور افغانستان مخالفت کردهاند. ممکن است تصمیم معقولی باشد، اما در هر صورت این سوال مطرح میشود که چرا داعش خراسان بخواهد عمو (کاکا) سراج الدین حقانی را که نه تنها یکی از بستگان نزدیک بلکه یکی از مشاوران کلیدی وی را بکشد. با این ترور، طالبان احتمالا قاطعتر علیه داعش خراسان وارد عمل شود. حتی بیشتر از آن، انتخاب این هدف نشان میدهد که داعش خراسان به حقانیها اعلام جنگ داده است.
هنوز زود است که روشن شود که چه چیزی ممکن است در پس این «اعلام جنگ» است. هیچ نشانهای نیست که حقانیها در ماههای اخیر علیه داعش اقدام تحریککنندهای کرده باشند، در واقع عملیات فعلی ضد داعش در حال حاضر در سطح پایینی جریان دارد است، همینطور ضد عملیات داعش هم.
شاید داعش خراسان از دعوت مصرانه سراجالدین حقانی از آمریکاییها و غربیها و از پیام سراجالدین مبنی بر اینکه علاقمند به نوعی همکاری است، ناراحت شده باشند، چنانکه در سفر او به ابوظبی در ماه جون و مقاله نسبتاً مثبتی که نیویورک تایمز در موردش نشر کرد. حتی اگر شایعات مبنی بر ملاقات سراج الدین با مقامهای آمریکایی در ابوظبی صحت نداشته باشد، او به وضوح بدون اطمینان خاطر از جانب آمریکا، به آنجا سفر نمیکرد. سراج الدین همچنان در فهرست سیاه آمریکایی قرار دارد و ۱۰ میلیون دالر جایزه برای او در نظر گرفته شده است.
از دیدگاه گروه داعش خراسان، نگرانی از اینکه یکی از چیزهایی که آمریکا ممکن است از حقانیها بخواهد، در صورتی که همکاری میان آنها شکل بگیرد، شریک کردن اطلاعات در مورد داعش خراسان باشد و موارد دیگر. معلوم نیست که آیا بین حقانیها و داعش خراسان در این زمینه مبادلاتی صورت گرفته است یا نه، اما با توجه به افق کنونی که میدانیم این فرضیه محتملترین به نظر میرسد.
بنابراین، شاید نتیجه راه رفتن روی طناب سراج الدین حقانی است، تلاشی برای نزدیکی و روابط با بازیگران ناسازگار (آمریکا و داعش و دیگران)، این وضع رو به پایان است.
