ازبکستان در یک تغییر چشمگیر نسبت به همین چند سال گذشته، زمانی که درها و چشمان خود را به روی همسایه جنوبی خود بست، اکنون مصمم است نقشی پیشرو در سیاست جهانی افغانستان ایفا کند. گواه این واقعیت است که ازبکستان در ماه جولای میزبان سومین کنفرانس جهانی خود در مورد افغانستان در چند سال گذشته بود. این مجمع که بر روی توسعه اقتصادی و مسائل امنیتی متمرکز بود، با حضور بیش از 100 نماینده از تقریبا 30 کشور جهان برگزار شد. مهم‌تر از همه، رهبران طالبان را با دیپلمات‌های آمریکایی به یک اتاق آورد.
این کنفرانس مهم بود زیرا نشان داد که دولت ازبکستان بدون توجه به اینکه چه کسی در قدرت است، مایل است با رهبری افغانستان همکاری کند.
برای چندین دهه، ازبکستان روابط سردی با افغانستان داشت. از زمان روی کار آمدن رئیس جمهور شوکت میرضیایف در سال 2016، او سیاست خارجی کشور را با این استدلال که افغانستان سالم یک منطقه سالم را به ارمغان می آورد، دوباره تنظیم کرده است. از آنجایی که تاشکند با رهبری طالبان تعامل خوبی دارد، به دنبال ایجاد پل ارتباطی با گروه هایی مانند ایالات متحده است که هنوز روابط پرتنشی با طالبان دارند.
این بار ازبکستان نمایندگان ویژه و کارشناسان سیاسی را گرد هم آورد که در مورد افغانستان از سراسر جهان تحقیق می کنند. این رویکرد به شرکت کنندگان فرصت گفت وگوی ظریف در مورد وضعیت کنونی را به امید هماهنگی بیشتر برای کمک به خروج افغانستان از بحران انسانی کنونی داد. همچنین این فرصت را به دست اندرکاران این نشست داد تا مجموعه ای از نشست های دوجانبه را برای بحث در مورد مهم ترین موضوعات برگزار کنند.
نمایندگان جامعه جهانی، از جمله رهبری ازبکستان، یک بار دیگر تلاش کردند تا طالبان را تشویق کنند تا اجازه تحصیل به زنان را در تمام سطوح بدهند، حکومتی که شامل گروه‌های قومی و ایدئولوژیکی مختلف افغانستان باشد تشکیل دهند و روابط خود را با تمام سازمان‌های تروریستی قطع کنند. امیرخان متقی وزیر امور خارجه طالبان نیز وعده داد که افغانستان را به مرکز صلح، ثبات و همکاری اقتصادی تبدیل کند.
چرا ازبکستان تا این حد فعالانه تلاش می کند تا به صورت دوجانبه و چندجانبه با طالبان تعامل داشته باشد و دستاوردها و چالش های کنونی آن چیست؟
اولاً جغرافیا در تعیین اولویت های سیاست خارجی کشور اهمیت دارد. ازبکستان که با افغانستان مرز مشترک دارد، معتقد است که افغانستان صلح آمیز، باثبات و از نظر اقتصادی مناسب برای منافع ملی آن حیاتی است.
دوم، پس از خروج نیروهای آمریکایی و ناتو در سال گذشته و فروپاشی نظام جمهوری، غرب تمایل چندانی برای ادامه حضور در افغانستان ندارد. ازبکستان این را فرصت برای خود می داند که باید نقشی ایفا کند.
سوم، افغانستان سنگ بنای برنامه های استراتژیک تاشکند برای اتصال آسیای مرکزی و جنوبی است.
میزبانی کنفرانس بزرگ بین المللی در تاشکند نشانه دیگری از تلاش دولت ازبکستان برای حفظ افغانستان در راس توجه جهانیان است. با این حال، با وجود این کار، تاشکند نتوانسته است امتیازات قابل توجهی را از مقامات طالبان دریافت کند.
