آمریکا و چین در سازمان ملل بر سر کنترل سیاست‌ها و کمک‌های مربوط به افغانستان در حال رویارویی و تقابل هستند، و نتیجه این کشمکش احتمالاً لحن روابط دو قدرت بزرگ را در این نهاد جهانی تعیین خواهد کرد.
ریچارد گوان، مدیر بخش سازمان ملل در گروه بین‌المللی بحران، گفت: «یک اختلاف دیپلماتیک مبهم درباره اینکه چه کشوری باید پیش‌نویس قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل درباره افغانستان را تهیه کند، در حال تبدیل شدن به یک درگیری و جنجال بزرگ بین ایالات متحده و چین است.»
او افزود که این بحث تأثیرات مهمی دارد، نه تنها بر نحوه تعامل سازمان ملل با طالبان در کابل، بلکه بر جایگاه چین به‌عنوان یک قدرت پیشرو در شورای امنیت نیز اثر خواهد گذاشت.
ماه‌هاست که تنش‌ها در حال شکل‌گیری است، اما پس از روی کار آمدن دولت جدید دونالد ترامپ، این اختلاف تشدید شد. موضوع اصلی این است که چه کشوری باید ابتکار عمل را در تدوین و هدایت قطعنامه‌های سازمان ملل برعهده بگیرد، که این مسئله بر نحوه مدیریت عملیات صلح بانی و تحریم ها از سوی شورای امنیت تأثیر می‌گذارد.
گوردون فلر، پژوهشگر مؤسسه اسمیتسونیان امریکا، می‌گوید: «طالبان مجبور شده‌اند رویکردی کاملاً عمل‌گرایانه اتخاذ کنند، زیرا چینی‌ها و برخی از شرکای غیرچینی آن‌ها مشتاق هستند تا عملیات حفاری‌های گران‌قیمت را آغاز کنند، در حالی که زمین‌شناسی این مناطق هنوز کاملاً شناخته نشده است.»
او افزود: «مشکل اصلی بر سر یک مسئله ساده ریاضی است: چه مقدار پول به دولت طالبان خواهد رسید و چه کسانی از این قراردادها سهم خواهند برد.»
چین و طالبان، روابط در حال گسترش
چین، مانند بیشتر کشورهای جهان، هنوز حکومت طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد. با این حال، در اواخر سال ۲۰۲۳، چین اولین کشوری بود که یک سفیر از طالبان را پذیرفت و به یکی از مهم ترین منابع گردشگران خارجی در افغانستان تبدیل شد.
این تحولات موجب نگرانی غرب شده است که مبادا پکن در حال حرکت به سمت برقراری روابط دیپلماتیک کامل با کابل باشد، علی‌رغم وضعیت نامناسب حقوق بشر و سرکوب زنان در افغانستان.
جرمی چان، تحلیلگر ارشد در گروه اوراسیا، می‌گوید: «چین منافع استراتژیکی در افغانستان دارد – از مبارزه با تروریسم گرفته تا استخراج معادن و سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی تحت ابتکار کمربند و جاده – که پکن را به ایفای نقش رهبری در ادغام افغانستان در جامعه بین‌المللی علاقه مند می‌کند.»
او افزود: «تعجب‌آور نیست که رقابت بین آمریکا و چین به سازمان ملل نیز کشیده شده است، جایی که پکن برای نقش‌آفرینی بیشتر در نهادهای چند جانبه تلاش می‌کند، در حالی که واشنگتن نمی‌خواهد هیچ نفوذی را به چین واگذار کند.»
اختلاف بر سر پیش‌نویس قطعنامه‌های جدید سازمان ملل درباره افغانستان
در فصل خزان سال ۲۰۲۳، چین اعلام کرد که قصد دارد هدایت سیاست‌های سازمان ملل در مورد افغانستان را به‌عهده بگیرد. اما واشنگتن – هم در دوران بایدن و هم در دولت جدید ترامپ – با این اقدام مخالفت کرده است.
دو هفته پیش، چین و پاکستان پیش نویس قطعنامه ای برای تمدید مأموریت کمک رسانی سازمان ملل در افغانستان برای یک سال دیگر ارائه دادند. در پاسخ، آمریکا و کره جنوبی پیش نویس مشابهی را با تغییراتی در زبان مربوط به حقوق بشر منتشر کردند.
این «رقابت بر سر پیش‌نویس‌ها» باعث بن‌بست در مذاکرات پشت درهای بسته شورای امنیت شد، زیرا هیچ‌یک از طرفین حاضر به عقب‌نشینی نبودند.
مسئله اصلی، محتوای قطعنامه نیست، بلکه این است که چه کسی آن را ارائه می‌دهد.
گوان هشدار داد: «صرف‌نظر از اینکه این بازی دیپلماتیک چگونه حل شود، بحث کنونی در حال پنهان کردن یک پرسش اساسی‌تر است: سازمان ملل چگونه می‌تواند به بهترین شکل با افغانستان تعامل کند؟ بحث‌های فعلی کمکی به این موضوع نخواهد کرد.»
مطلبی از نشریه ساوت چاینا مورنینگ پست با نویسندگی مارک مگنیر کارشناس مسائل روابط چین – آمریکا
