دولت پاکستان طرحی سه مرحله‌ای برای بازگرداندن پناهجویان افغان تدوین کرده که از نمایندگی‌های خارجی می‌خواهد تا ۳۱ مارچ ۲۰۲۵ هماهنگی‌های لازم را برای انتقال اتباع افغانستانی از اسلام‌آباد و راولپندی انجام دهند. این برنامه، پس از دستور دونالد ترامپ، برای تعلیق برنامه پذیرش پناهجویان، تدوین شده و هدف آن انتقال پناهجویان ثبت شده افغان از این شهرها و بازگرداندن آن‌ها به کشورهایشان است. این طرح همچنین احتمال اخراج افغان‌هایی را که دارای «کارت شهروندی افغان» هستند، مطرح می‌کند.
بر اساس گزارش کمیشنری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR)، بیش از سه میلیون پناهجوی افغان در پاکستان زندگی می‌کنند که ۸۰۰ هزار نفر از آن‌ها فاقد مدارک قانونی هستند. بازگشت طالبان در سال ۲۰۲۱ موج جدیدی از مهاجرت را به همراه داشت و ۶۰۰ هزار افغان دیگر را مجبور به فرار به پاکستان کرد. این مهاجرت، که از زمان حمله شوروی به افغانستان آغاز شده و طی جنگ‌های داخلی و اشغال افغانستان توسط آمریکا ادامه یافته، اکنون وارد مرحله جدیدی شده است.
بیشتر پناهجویان افغان در ایالت‌های خیبر پختونخوا (۵۴٪) و بلوچستان (۲۴٪) ساکن هستند. در ۳ اکتبر ۲۰۲۳، کمیته ملی امنیت پاکستان طرح اخراج بیش از یک میلیون مهاجر غیرقانونی، عمدتاً افغان‌ها، را تصویب کرد. از سپتامبر ۲۰۲۳ تا اکتبر ۲۰۲۴، حدود ۷۵۰ هزار پناهجوی افغان به افغانستان بازگردانده شدند که ۲۵۸ هزار نفر از آن‌ها در سال ۲۰۲۴ اخراج شدند. با این حال، روند اخراج و بازگشت پناهجویان در نیمه اول سال ۲۰۲۴ کاهش یافت و دولت پاکستان کارت‌های ثبت نام پناهجویان را تا ۳۰ جون ۲۰۲۵ تمدید کرد.
مشکلات مالی باعث شده که برنامه‌های حمایتی برای پناهجویان، مانند تأمین سرپناه، غذا، بهداشت و آموزش، در سال ۲۰۲۴ متوقف شود. علاوه بر بحران انسانی، چالش‌های امنیتی نیز پاکستان را تحت فشار قرار داده است. مرزهای نفوذ پذیر پاکستان و روابط متشنج این کشور با افغانستان، نگرانی‌هایی درباره ورود عناصر تروریستی به داخل پاکستان ایجاد کرده است. حضور پناهجویان بدون مدارک رسمی، ترس از نفوذ عناصر وابسته به گروه‌های افراطی را افزایش داده و امنیت داخلی را پیچیده‌تر کرده است.
از سوی دیگر، روابط پرتنش میان پاکستان و طالبان افغانستان بر سر حضور تحریک طالبان پاکستان در افغانستان، یکی از دلایل اصلی سیاست‌های جدید دولت پاکستان در قبال پناهجویان افغان است. پاکستان بارها طالبان را متهم کرده که به اعضای تی تی پی پناه داده، در حالی که طالبان این ادعا را رد می‌کند.
در داخل پاکستان، تروریسم همچنان تهدیدی جدی برای نیروهای امنیتی است. طبق داده‌های اداره مبارزه با تروریسم (CTD) در سال ۲۰۲۴، بیشترین حملات تروریستی در مناطق جنوبی خیبر پختونخوا رخ داده است، از جمله در بنو، دیره اسماعیل خان، وزیرستان شمالی و جنوبی، و پشاور. این حملات شامل تیراندازی، بمب‌گذاری و حملات انتحاری بوده و جان ۲۷۵ نفر را گرفته است. در برخی مناطق مرزی، شبه‌نظامیان تی تی پی از مردم محلی غذا و پول می گیرند و مکاتب دخترانه را ویران می‌کنند.
بر اساس گزارش اخیر تیم نظارت بر تحریم‌های سازمان ملل در ۱۳ فبروری ۲۰۲۵، تی تی پی و جماعت انصارالله در افغانستان اردوگاه‌های آموزشی ایجاد کرده‌اند و از حمایت القاعده و طالبان برخوردارند. گزارش سازمان ملل اشاره می‌کند که حملات تی تی پی علیه پاکستان در سال گذشته به بیش از ۶۰۰ مورد رسیده است.
در مجموع، وضعیت امنیتی داخلی پاکستان و تحولات منطقه‌ای، مانعی بزرگ بر سر راه صلح و ثبات در این کشور ایجاد کرده است. بار اقتصادی حضور پناهجویان افغان، در کنار تهدیدات امنیتی، به نگرانی‌های فزاینده‌ای در پاکستان دامن زده است.
روابط پرتنش میان اسلام‌آباد و کابل، به ویژه به دلیل حمایت طالبان از گروه‌های تروریستی که به پاکستان حمله می‌کنند، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است. به نظر می‌رسد که در آینده، پاکستان مجبور خواهد شد اقدامات نظامی سخت‌گیرانه تری اتخاذ کند، روندی که یادآور درگیری‌های دهه گذشته خواهد بود.
مطلبی از نشریه فرایدی تایمز
