بر پایهٔ گزارشی از سوی بی‌بی‌سی، منابع آگاه گفته اند که حدود نیم میلیون قبضه سلاحی که طالبان پس از تسلط بر افغانستان در سال ۲۰۲۱ به‌دست آورده بود، اکنون یا گم شده، یا به فروش رفته، و یا به گروه‌های تندرو منتقل شده است. به گفتهٔ سازمان ملل متحد، بخشی از این سلاح‌ها به دست شاخه‌های وابسته به القاعده افتاده است.
پس از سقوط دولت پیشین افغانستان و فرار یا تسلیم شدن بسیاری از نظامیان، حجم عظیمی از سلاح ها و تجهیزات – که عمدتاً از سوی آمریکا تأمین شده بود – در اختیار طالبان قرار گرفت. این سلاح‌ها شامل تفنگ‌های M4 و M16 ساخت آمریکا و دیگر تجهیزات قدیمی‌تر مربوط به جنگ‌های گذشته بود.
به گفتهٔ منابع بی‌بی‌سی، طالبان در نشستی محرمانهٔ شورای امنیت سازمان ملل در دوحه در اواخر سال گذشته، به‌طور غیررسمی اذعان کردند که دست‌کم نیمی از این تجهیزات “دیگر قابل ردیابی نیست”. اعضای کمیتهٔ تحریم‌ها هم این اطلاعات را با منابع دیگر تأیید کرده‌اند.
در گزارشی از سازمان ملل در فبروری گذشته، آمده است که گروه هایی نظیر تحریک طالبان پاکستان، جنبش اسلامی ازبکستان، جنبش ترکستان شرقی، و جنبش انصارالله یمن توانسته‌اند به سلاح‌های به‌دست‌آمده از طالبان دسترسی یابند، یا آن‌ها را از بازار سیاه خریداری کنند.
با این حال، معاون سخنگوی حکومت طالبان، حمدالله فطرت، در گفتگو با بی‌بی‌سی، این ادعاها را رد کرده و گفته است که “ما سلاح های سبک و سنگین را در مکان های امن نگهداری می‌کنیم و ادعاهای مربوط به قاچاق یا مفقودی را به‌شدت رد می‌کنیم.”
با این حال، گزارش دیگری از سازمان ملل در سال ۲۰۲۳ نشان داده که طالبان به فرماندهان محلی خود اجازه داده‌اند تا ۲۰ درصد از سلاح های ضبط شده را برای خود نگه دارند. این فرماندهان اگرچه به طالبان وابسته‌اند، اما در مناطق تحت نفوذ خود تا حدودی خودمختار هستند.
همچنین، گزارش ها حاکی از آن است که اهدای سلاح میان فرماندهان و نیروهای محلی برای تحکیم قدرت، امری رایج است و بازار سیاه سلاح همچنان در افغانستان فعال است.
یک خبرنگار پیشین در قندهار نیز به بی بی سی گفته است که پس از تسلط طالبان، برای مدتی بازار علنی فروش اسلحه در این شهر فعال بود، اما اکنون این فعالیت ها به شکل مخفی و از طریق پیام رسان هایی مثل واتساپ ادامه دارد. در این فضا، افراد ثروتمند و فرماندهان محلی، سلاح‌ها و تجهیزات – اغلب متعلق به نیروهای سابق مورد حمایت آمریکا – را خرید و فروش می‌کنند.
در همین حال، نهاد ناظر بر بازسازی افغانستان (SIGAR) که متعلق به آمریکاست، اگرچه تعداد سلاح‌ها را کمتر از منابع بی‌بی‌سی اعلام کرده، اما در گزارشی در سال ۲۰۲۲ تأیید کرده که نتوانسته آمار دقیقی از تجهیزات باقی مانده به‌دست آورد. دلیل این امر هم آن است که تأمین تجهیزات از سوی نهادهای مختلف آمریکایی و در بازه های زمانی متفاوت انجام شده و پیگیری و ثبت کامل آن‌ها با نارسایی‌های جدی همراه بوده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، بارها از باقی‌ماندن این سلاح‌ها در افغانستان انتقاد کرده و گفته که قصد دارد آن‌ها را پس بگیرد. به گفتهٔ او، “۸۵ میلیارد دالر تجهیزات نظامی پیشرفته در افغانستان باقی مانده” و همین موضوع افغانستان را به یکی از بزرگ‌ترین فروشندگان سلاح در جهان تبدیل کرده است.
هرچند این رقم مورد تردید قرار گرفته، زیرا بخش عمده ای از این هزینه ها صرف آموزش و حقوق نیروها شده و افغانستان هم در فهرست صادرکنندگان عمدهٔ تسلیحات در گزارش مؤسسهٔ SIPRI قرار نگرفته است.
سخنگوی طالبان، ذبیح‌الله مجاهد، در واکنش به این اظهارات گفت: “ما این سلاح‌ها را از دولت پیشین به‌دست آورده ایم و از آن ها برای دفاع از کشور استفاده خواهیم کرد.”
طالبان بارها سلاح ها و تجهیزات آمریکایی را در مراسم های تبلیغاتی به نمایش گذاشته و از آن ها به‌عنوان نماد پیروزی و مشروعیت استفاده کرده است. با وجود ادعای پنتاگون مبنی بر غیرفعال‌کردن این تجهیزات، طالبان توانسته اند نیرویی نظامی با توان نسبی بسازند و بر رقبایی مانند جبههٔ مقاومت ملی و داعش خراسان برتری یابند.
البته بسیاری از تجهیزات پیشرفته مانند چرخ بالهای بلک هاک هنوز قابل استفاده نیستند، چون طالبان نیروی فنی آموزش‌دیده برای به‌کارگیری آن‌ها ندارد. اما آن‌ها از خودروهای هاموی و سلاح های سبک برای عملیات‌های خود به‌خوبی استفاده می‌کنند.
در حالی که ترامپ همچنان بر پس‌گرفتن این سلاح‌ها تأکید دارد، جان سپکو، رئیس پیشین SIGAR، گفته که این کار بی‌فایده خواهد بود، چون هزینه‌اش بیش از ارزش واقعی این تجهیزات خواهد بود.
مطلبی از نشریه بی بی سی
