از سپتامبر ۲۰۲۳ بدین سو، دوره ای دشوار برای پناهجویان افغان در پاکستان آغاز شده است. این کشور در طول نزدیک به دو سال، حدود ۸۵۰ هزار پناهجوی افغان را – که برخی به میل خود اما اکثرشان به زور – به افغانستان بازگردانده است.
سازمان عفو بین‌الملل به تازگی روند اخراج اجباری پناهجویان افغان از پاکستان را به چالش کشیده و نسبت به وضعیت آن دسته از پناهجویانی که در انتظار سفر به کشورهای سوم هستند، ابراز نگرانی کرده است.
در گزارش این سازمان آمده است که بسیاری از پناهجویان افغان دارای اسناد قانونی هستند، اما با این حال به زور از پاکستان اخراج می شوند؛ مسئله ای که نگرانی های گسترده ای در میان آن دسته از افغان ها که قصد مهاجرت به کشورهای دیگر دارند، برانگیخته است.
در بخشی از این گزارش آمده است: «دولت پاکستان تحت عنوان ‘برنامه بازگشت اتباع غیرقانونی’، بدون شفافیت لازم تلاش دارد پناهجویان افغان از جمله متقاضیان مهاجرت و پناهندگی را به زور از کشور اخراج کند. این روند، افغان هایی را که با تهدیدات امنیتی روبرو هستند، با دشواری های بیشتری مواجه ساخته است.»
این سازمان همچنین تأکید کرده است که خودداری کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان (UNHCR) از صدور اسناد شناسایی برای پناهجویان، این مشکل را تشدید کرده، چرا که افراد نمی توانند وضعیت حقوقی خود را اثبات و از بازداشت جلوگیری نمایند.
در همین حال، برخی پناهجویان افغان که به کشور بازگشته اند، با وجود استقبال از بازگشت، از برخوردهای تحقیرآمیز نیروهای پاکستانی انتقاد کرده اند. آن ها می گویند در زمانی که دستگیر و اخراج شده اند، حتی وسایل اولیه زندگی شان نیز از آنان گرفته شده است. این پناهجویان از حکومت سرپرست افغانستان خواسته اند که علاوه بر سایر خدمات، زمینه آموزش برای کودکان شان را فراهم کند.
یکی از پناهجویان بازگشته گفته است: «اوضاع در آنجا خوب نبود، ما را بازگرداندند. شکر که اینجا همه چیز را برای مان آماده کرده اند. از حکومت امارت اسلامی می خواهیم که برای مان زمینه کار و تجارت فراهم کند. ما خانه نداریم، لطفاً برای مان خانه بدهند.»
پناهجوی دیگری که از پاکستان برگشته، چنین گفته است: «من ساکن ولایت بغلان هستم. در شهر کراچی پاکستان زندگی می کردم. ما را با ظلم و ستم زیادی از پاکستان اخراج کردند. ما هیچ زمینی نداریم. از حکومت می خواهیم که با ما کمک کند.»
پناهجوی دیگری نیز چنین روایت کرده است: «از حکومت خود می خواهیم که ما را دوباره به مکتب شامل کند. من صنف پنجم بودم که به پاکستان رفتم. آنجا هم مکتب رفتم، اما باز هم اجازه ندادند. پولیس مرا گرفتند، زندانی‌ام کردند، سه روز در بازداشت بودم، بعد آزاد شدم و به این طرف آمدم.»
از سوی دیگر، وزارت امور مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان، در دیدار با شارژدافیر ناروی در کابل، نگرانی اش را از روند اخراج اجباری پناهجویان افغان از پاکستان ابراز داشته و آن را خلاف اصول بین المللی دانسته است.
عبدالمطلب حقانی، سخنگوی این وزارت گفته است که شارژدافیر ناروی، تصمیم پاکستان را در قبال پناهجویان افغان ناعادلانه خوانده و وعده داده که کشورش از طریق نهادهای بین المللی به حمایت از مهاجرین افغان ادامه خواهد داد.
حقانی در این باره گفت: «سرپرست محترم وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان، مولوی عبدالکبیر، با شارژدافیر ناروی برای افغانستان، آقای البرت الساس، دیدار کرد. آقای البرت در آغاز، نسبت به اخراج اجباری پناهجویان افغان از پاکستان انتقاد کرد و افزود که دولت ناروی از طریق نهادهای بین المللی به کمک هایش به مهاجران افغان ادامه خواهد داد.»
به گفته مسئولان وزارت مهاجرین، پاکستان تنها در ماه اپریل جاری حدود ۲۴ هزار پناهجوی افغان را به زور از این کشور اخراج کرده و حکومت سرپرست نیز برای پذیرش آنان آمادگی کامل داشته و خدمات لازم را برایشان فراهم کرده است.
گزارشی از شمشاد نیوز
