در حالی که جهان با بحران های متعددی در عرصه های ژئوپولیتیکی، اقتصادی و زیست محیطی مواجه است، ظهور دوباره تهدید ناشی از ترکیب تسلیحات هسته ای و تروریسم در جنوب آسیا، بار دیگر توجه ناظران بین المللی را به خود جلب کرده است. آقای ځواک، نویسنده و تحلیلگر مسائل سیاسی، در یادداشتی تند و هشدارآمیز، از پاکستان به‌عنوان «یک دولت اتمی با ساختاری تروریستی» یاد کرده که می تواند منبع یک فاجعه جهانی باشد. تحلیل او نه تنها بر مبنای وقایع جاری منطقه بلکه در بستر روندهای تاریخی، امنیتی و سیاسی بیان شده است.
- پاکستان، تروریسم و ابزار هسته ای
نویسنده با اشاره به تحرکات اخیر در کشمیر و حمله ی مرگبار به گردشگران در منطقهٔ «پهلگام» که منجر به کشته شدن دست‌کم ۲۳ تن شد، انگشت اتهام را به سوی پاکستان نشانه می گیرد. او باور دارد که گروه های تندرو مانند تحریک طالبان پاکستان و داعش، اینبار نیز در چارچوب پروژه ای جدید از سوی قدرت های غربی، توسط نهادهای استخباراتی پاکستان مورد استفاده قرار می گیرند، همان گونه که مجاهدین و طالبان در دهه های پیشین به عنوان ابزار ژئوپلیتیک بهره برداری شدند.
نکته ی کلیدی در تحلیل آقای ځواک، وجود هم زمان دو مؤلفه ی خطرناک در پاکستان است: تروریسم و تسلیحات اتمی. از دید او، ارتش و سازمان استخباراتی پاکستان نه تنها میزبان ایدئولوژی های افراطی اند، بلکه ممکن است خود در بلندمدت تحت تأثیر همین ایدئولوژی ها قرار گیرند. در نتیجه، خطر دسترسی تروریست ها به تسلیحات هسته ای یا فناوری اتمی، تهدیدی بسیار جدی و بالقوه برای منطقه و جهان است.
- بحران کشمیر و توافقات پشت پرده
این تحلیلگر افغان در بخش دیگری از گزارش خود، به نوع واکنش پاکستان به مسئلهٔ کشمیر اشاره می کند. از دید او، اسلام آباد پس از لغو وضعیت ویژه ی کشمیر توسط دولت هند در دوران نارندرا مودی، واکنش درخوری از خود نشان نداد. او حتی مدعی می شود که توافقی غیررسمی میان هند و پاکستان شکل گرفته که بر اساس آن، هر یک کنترل خود را بر بخش مربوط به کشمیر حفظ می کنند. این تحلیل، بیانگر نوعی عقب نشینی استراتژیک اسلام آباد در برابر دهلی نو است، اما در عین حال، زمینه را برای بهره گیری مجدد از مسئله کشمیر در راستای بازی های ژئوپلیتیکی آینده باز گذاشته است.
- آیا جنگ میان دو قدرت اتمی در راه است؟
آقای ځواک ضمن بیان مواضع جنگ طلبانهٔ برخی مقامات هندی و پاکستانی، از جمله خواجه آصف وزیر دفاع پاکستان، بر این نکته تأکید می کند که خطر برخورد نظامی میان دو کشور اگرچه اندک به نظر می رسد، اما نمی توان آن را به طور کامل رد کرد. به ویژه اگر این جنگ به استفاده از سلاح های غیرمتعارف یا حتی هسته ای بینجامد، نتایج آن فراتر از شبه قاره و شامل سراسر جهان خواهد بود.
- درخواست برای اقدام جهانی
نویسنده در پایان با زبانی صریح و هشدارآمیز، خواستار دخالت فوری جامعه جهانی می شود. او تأکید دارد که سازمان ملل باید در گام نخست، پاکستان را از تسلیحات اتمی خلع کند، و در گام دوم، زمینهٔ توافقی جهانی برای خلع سلاح هسته ای فراهم شود، توافقی که در آن، استفاده از فناوری اتمی صرفاً به اهداف صلح آمیز و انسانی محدود شود.
در نهایت، یادداشت آقای ځواک گرچه در ظاهر لحن تندی دارد، اما در بطن آن پرسش های جدی درباره آینده نظم جهانی، نقش قدرت های منطقه ای و مسئولیت جامعه جهانی نهفته است. او با برجسته ساختن تهدید موجود در پیوند میان تروریسم و تسلیحات هسته ای، بر این نکته تأکید دارد که اگر این تهدید اکنون مهار نشود، ممکن است در آینده هزینه ای جبران ناپذیر برای بشریت در پی داشته باشد.
مطلبی از نشریه تاند
با نویسندگی غلام جیلاني ځواک
