سفر اخیر دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، به پایگاه العدید در قطر ـ یکی از مهم ترین مراکز عملیات نظامی آمریکا در خاورمیانه ـ تنها یک بازدید نمادین نبود، بلکه نشانه ای از چرخش مهمی در سیاست خارجی واشنگتن نسبت به منطقه تلقی می شود. ترامپ با حضور در این پایگاه که روزگاری قلب تپنده مداخلات نظامی آمریکا در عراق و افغانستان بود، عملاً روایت رسمی از گذشته مداخله گرایانه ایالات متحده را به چالش کشید.
او با انتقاد از سیاست های «ملت‌سازی» و «مداخله های نسنجیده» که به گفته او «بیشتر ملت ها را ویران کرد تا آن که بسازد»، در پی آن است تا گفتمان جدیدی را جایگزین نگاه سنتی واشنگتن به خاورمیانه کند. این گفتمان جدید بر همکاری های اقتصادی، فروش تسلیحات و واگذاری امنیت به کشورهای منطقه تکیه دارد، در حالی که نشانه هایی از ابهام و تناقض نیز در آن به چشم می خورد.
ترامپ در جریان سفر چهارروزه اش به کشورهای خلیج فارس و با حضور در پایگاه العدید در قطر، پیام روشنی درباره تغییر رویکرد آمریکا در منطقه مخابره کرد. او که این پایگاه را ـ که زمانی نقش محوری در جنگ‌های عراق و افغانستان ایفا می‌کرد ـ نقطه توقف خود انتخاب کرده بود، به شدت از گذشته «مداخله گرایانه» آمریکا در خاورمیانه انتقاد کرد. ترامپ با لحنی صریح گفت: «در پایان، به اصطلاح ملت سازان ملت های بیشتری را ویران کردند تا این که بسازند.»
او با کنار گذاشتن گفتمان لیبرال دموکراسی و «ملت سازی» که به ویژه پس از حملات ۱۱ سپتامبر به شعار غالب سیاست خارجی آمریکا بدل شده بود، اکنون بر همکاری اقتصادی، افزایش صادرات تسلیحات، و واگذاری امنیت به بازیگران محلی تأکید دارد. او عربستان سعودی و قطر را الگوهای توسعه معرفی کرد و خواستار آن شد که کشورهایی نظیر سوریه نیز مسیر مشابهی در پیش گیرند. در همین راستا، ترامپ برای نخستین بار اعلام کرد که قصد دارد حکومت احمد الشرا به رسمیت بشناسد، شخصی که در گذشته به دلیل روابطش با القاعده و مبارزه علیه نیروهای آمریکایی در عراق، در لیست سیاه ایالات متحده قرار داشت.
ترامپ با این موضع گیری نه تنها خط فاصل روشنی با دولت های پیشین آمریکا ترسیم می کند، بلکه سعی دارد حضور نظامی آمریکا را محدود، و در عوض نقش کشورهای منطقه را در حفظ امنیت و مدیریت بحران ها پررنگ تر سازد. با این حال، این تغییر رویکرد با تناقض هایی همراه است. به رسمیت شناختن چهره های پیشین ضدآمریکایی چون الشراء یا فروش گسترده تسلیحات به دولت های اقتدارگرا، تصویر پیچیده ای از سیاست خارجی “غیرمداخله گر” ترامپ ارائه می دهد. این پرسش همچنان باقیست که آیا این استراتژی واقعاً به کاهش تنش و تقویت ثبات منطقه ای منجر خواهد شد یا نه.
مطلبی از نشریه ایندیان اکسپرس
