افغانستان در طول تاریخ، قربانی رقابت ها و تجاوزهای امپراتوری ها بوده است. تهاجم ناتو در سال ۲۰۰۱ که به نام مبارزه با تروریسم آغاز شد، نه تنها به اهدافش دست نیافت، بلکه زندگی میلیون ها افغان را با خون ریزی، ویرانی و بی ثباتی مواجه کرد. اکنون احتمال بازگشت ناتو، به ویژه به عنوان ابزاری برای رقابت ژئوپولیتیکی با روسیه، نه تنها یک اشتباه استراتژیک است، بلکه یک بازی خطرناک و احمقانه در برابر اراده محکم و مقاومت تاریخی افغانهاست. این اقدام نه تنها یک شکست جدید برای ناتو خواهد بود، بلکه سرآغاز درد و جنگی تازه برای مردم افغانستان خواهد بود.
در سال ۲۰۰۱، ناتو به بهانه نابودی القاعده و سرنگونی رژیم طالبان وارد افغانستان شد، اما دستاوردش چه بود؟ بیست سال جنگ، صدها هزار قربانی غیرنظامی، ویرانی زیرساخت ها و شکست کامل در ایجاد دولتی باثبات. نه تنها تروریسم از بین نرفت، بلکه گروه های افراطی جدیدی ظهور کردند و در آگست ۲۰۲۱، زمانی که ناتو به شکل شرم آوری از افغانستان عقب نشینی کرد، نظام سیاسی ای که خود ساخته بود، در عرض چند ساعت فروپاشید. این شکست، نشانه آشکار نقص بنیادین در استراتژی ناتو و ناتوانی آن در درک واقعیت های افغانستان بود. تکرار چنین تجربه ای، یک حماقت تاریخی برای ناتو خواهد بود.
بازگشت ناتو، به ویژه در قالب رقابت استراتژیک با روسیه، فاجعه ای تازه برای افغانستان به همراه خواهد داشت. افغانستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، همواره در کانون رقابت قدرت های جهانی بوده، اما استفاده از آن به عنوان میدان جنگ قدرت های خارجی، هرگز برای مردم این کشور پذیرفتنی نبوده است. در صورت آغاز رقابت میان روسیه و ناتو در افغانستان، نه تنها بی ثباتی منطقه تشدید خواهد شد، بلکه موجی جدید و خونین از مقاومت در میان افغان ها به راه خواهد افتاد.
افغان ها، که در برابر امپراتوری بریتانیا، اتحاد شوروی و ناتو مقاومت تاریخی کرده اند، بار دیگر در برابر نیروهای خارجی خواهند ایستاد. شکست انگلیسی ها در قرن نوزدهم، شکست شوروی در دهه ۱۹۸۰، و عقب نشینی شرم آور ناتو در سال ۲۰۲۱، گواه آن است که اراده مردم افغانستان شکست ناپذیر است. هرگونه تلاش برای حضور نظامی دوباره در این کشور، تنها به تکرار چرخه ای از خشونت، خو‌ریزی و شکست خواهد انجامید. تجربه های تاریخی باید برای ناتو کافی باشد تا بداند که افغانستان سرزمین اشغال ناپذیر است، و هر تجاوزی به آن، هزینه‌ای سنگین خواهد داشت.
نویسنده: داکتر هاتف مختار رئیس مکز بین المللی مطالعات استراتژیک افغانستان
