افغانستان برای دور زدن بسته شدن های مکرر مرز پاکستان، مسیر تجارت را به سمت ایران تغییر می دهد
رویترز گزارش داده است که افغانستانِ محصور در خشکی، برای کاهش وابستگی به پاکستان، به شکل فزاینده ای از مسیرهای تجاری ایران و آسیای مرکزی استفاده می کند؛ به ویژه حالا که تنش های مرزی بالا گرفته و گذرگاه ها برای هفته ها بسته مانده اند.
وابستگی افغانستان به بنادر پاکستان همواره به اسلام آباد اهرمی داده تا در قبال پناه دادن به افراد تحت تعقیب، بر کابل فشار سیاسی وارد کند.
اما افغانستان اکنون با استفاده از امتیازهای ایران، در حال انتقال تجارت خود به بندر چابهار است تا پاکستان را دور بزند و از بسته شدن‌های مكرر مرزی و اختلال در ترانزیت رها شود.
عبدالسلام جواد آخوندزاده، سخنگوی وزارت تجارت افغانستان، به رویترز گفته:
«در شش ماه گذشته، تجارت ما با ایران به ۱.۶ میلیارد دالر رسیده؛ رقمی بالاتر از ۱.۱ میلیارد دالر تجارت با پاکستان. امکانات بندر چابهار تأخیرها را کاهش داده و به تاجران اطمینان می دهد که با بسته شدن مرزها، محموله ها متوقف نمی شوند.»
این در حالیست که ملا عبدالغنی برادر، معاون نخست وزیر در امور اقتصادی، اعلام کرد تاجران سه ماه فرصت دارند قراردادهایشان را در پاکستان تسویه کرده و مسیر تجارت را تغییر دهند. او گفت پس از این مهلت، کابل در مناقشات مربوط به پاکستان دخالت نخواهد کرد و به وزارت ها دستور داده پاک سازی داروهای پاکستانی را متوقف کنند؛ با اشاره به «کیفیت پایین» این واردات.
بزرگ ترین چرخش، حرکت به سمت بندر چابهار است؛ بندری که از سال ۲۰۱۷ بر اساس توافق ترانزیتی میان ایران و هند مورد استفاده قرار می گیرد.
مقام های افغان می گویند مشوق‌ه ایی مثل کاهش تعرفه، تخفیف انبارداری و سرعت بالاتر در تخلیه بار باعث شده حجم بیشتری از محموله ها به سمت جنوب (چابهار) روانه شود. ایران نیز تجهیزات جدید و اسکنرهای ایکس ری نصب کرده و برای بار افغان ۳۰٪ تخفیف در تعرفه بندری، ۷۵٪ تخفیف در انبارداری و ۵۵٪ کاهش در هزینه های پهلوگیری ارائه می دهد.
واکنش پاکستان
خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، گفته تصمیم افغانستان «هیچ آسیب اقتصادی» به پاکستان نمی زند و افزود: «افغانستان می تواند از هر بندر یا کشور دیگری تجارت کند.» اما وزیر تجارت کمال خان، به رویترز گفت: «ما نمی توانیم بالای امنیت سازش کنیم.»
هند نیز سطح تعامل خود با طالبان را بالا برده؛ وزیر خارجه سرپرست، امیرخان متقی، را میزبانی کرده و کمک های بشردوستانه را افزایش داده است. هند مدیریت پایانه های کلیدی چابهار را برعهده دارد، بندری که آن را حلقه ای استراتژیک برای اتصال به افغانستان و آسیای مرکزی می بیند. آمریکا نیز در ماه اکتبر، یک معافیت شش ماهه تحریمی به دهلی نو داد تا بتواند به فعالیت در این بندر ادامه دهد.
گسترش مسیرهای آسیای مرکزی
افغانستان حجم بیشتری از بار خود را از مسیر ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان عبور می دهد؛ مسیرهایی که مقامات می گویند سرعت رشدشان از مسیر پاکستان بیشتر شده است. آخوندزاده از توافق های جدید ترانزیتی، کاهش هزینه های مرزی، و ایجاد دفاتر در گذرگاه میلَک و زاهدان – دو گذرگاه اصلی تجارت افغانستان با ایران – به عنوان مزیت های تازه یاد کرده است.
