بزکشی که یکی از بازی های کهن و سنتی افغانستان است، در پنج دهه گذشته به دلیل جنگ ها و ناامنی ها در این کشور تا حد زیادی به فراموشی سپرده شده بود؛ اما در هفت سال اخیر، با تلاش های فدراسیون بزکشی افغانستان و راه اندازی لیگ های منظم، این ورزش سنتی و تاریخی بار دیگر از سطح محلی به سطح ملی و حتی بین المللی ارتقا یافته و در میان مردم محبوبیت ویژه ای پیدا کرده است.
این بازی از گذشته های دور، به ویژه در شمال افغانستان در میان اقوام ترک زبان (ازبک ها و ترکمن ها) و همچنین هزار هها رواج داشته است. در این ورزش، سوارکاران که «چاپ انداز» نامیده می شوند، برای تصاحب لاشه بز یا گوساله کشته شده با یکدیگر رقابت می کنند. با توجه به پیشینه تاریخی این بازی در افغانستان، بزکشی ریشه در سنت شکار بزهای کوهی و بیرون کشیدن لاشه آن ها با اسب دارد. به باور تاریخ نگاران، این بازی احتمالاً در اطراف رود آمو شکل گرفته و از میراث اقوام ترک زبان آسیای میانه (ازبک، ترکمن، قزاق و قرغیز) به افغانستان راه یافته است.
با وجود آنکه افغانستان در کنار بازی های سنتی، پیشینه تاریخی گسترده ای در دیگر رشته های ورزشی نیز دارد، اما متأسفانه در پنج دهه گذشته به دلیل بحران ها و نابسامانی های داخلی، در عرصه ورزش از جهان عقب مانده بود. با این حال، خوشبختانه در سال های اخیر و با بهبود امنیت و ثبات، نه تنها بازی های سنتی و بومی کشور رشد کرده اند، بلکه افغانستان در رشته های دیگری مانند کریکت، فوتبال، فوتسال، والیبال و ورزشهای رزمی نیز به دستاوردهای قابل توجهی رسیده و در مدت زمانی کوتاه نام خود را در سطح جهانی مطرح کرده است.
ورزش نه تنها در دشوارترین شرایط، لبخند را بر لبان مردم افغانستان نشانده، بلکه زمینه ساز وحدت، همدلی قومی و مهم تر از همه احیای ارزش های مشترک فرهنگی و تاریخی نیز شده است. افزون بر این، ورزش نقش مهمی در تقویت فضای اعتماد میان افغانستان و جهان و تحکیم روابط سیاسی ایفا کرده است. نمونه بارز آن، حضور گسترده نمایندگان سفارت ها، سازمان ها و هیئت های دیپلماتیک بین المللی در کنار امیرخان متقی، وزیر امور خارجه امارت اسلامی، در هفتمین دور لیگ بزکشی کابل در روز سه شنبه (۲۵ قوس) است. ورونیکا بوسکوویچ پوهار، رئیس هیئت اتحادیه اروپا، پس از تماشای مسابقات بزکشی در صفحه ایکس خود نوشت: «بار دیگر تحت تأثیر عظمت میراث فرهنگی افغانستان قرار گرفتم؛ میراثی که نماد پیوند و وحدت این ملت است.»
حضور مسئولان و نمایندگان سازمان ها و سفارت های خارجی در تماشای مسابقات بزکشی، نه تنها تصویر مثبتی از فرهنگ، تاریخ و سنت های افغانستان ارائه می دهد، بلکه نشان دهنده این واقعیت است که افغانستان امروز نماد ثبات و امنیت است و همه، از جمله دیپلمات های خارجی، می توانند بدون ترس و نگرانی در سراسر کشور رفت و آمد کرده و از جاذبه های فرهنگی، تاریخی و سنتی آن دیدن کنند.
با وجود آن که ورزش بخش مهمی از هویت ملی کشور به شمار می رود و در طول تاریخ نقش سازنده ای در تقویت وحدت ملی و تعامل با جامعه جهانی ایفا کرده و ارزش های تاریخی و فرهنگی افغانستان را زنده نگه داشته است، اما متأسفانه آن گونه که شایسته است به این بخش توجه نشده است. هرچند در سه سال پایانی نظام جمهوری و پس از بازگشت امارت اسلامی، توجه به ورزش افزایش یافته، اما هنوز برای بسیاری از رقابت های سنتی مانند بزکشی، میدان های ورزشی معیاری ساخته نشده و بودیجه مشخصی نیز برای این مسابقات در نظر گرفته نشده است و اغلب با هزینه های شخصی برگزار می شوند.
هفتمین دور لیگ بزکشی هفته گذشته برای مدت ده روز در منطقه «یکه توت» کابل با حضور یازده تیم آغاز شد. در این لیگ، علاوه بر چاپ اندازان افغان، ده چاپ انداز از قرغیزستان و تاجیکستان نیز از سوی برخی تیم ها جذب شده و به طور عملی در مسابقات حضور دارند. مردم افغانستان حضور چاپ اندازان خارجی و نیز شرکت نمایندگان سفارت ها و سازمان های بینالمللی در این رویداد را نشانه ای از ثبات، عزت و تصویر تازه و زنده دیپلماسی افغانستان با جهان می دانند. علاقهمندان بزکشی از احیای دوباره و رشد بازی های سنتی خرسند هستند، اما رسیدگی به مشکلات چاپ اندازان را ضروری می دانند و از نهادهای مسئول می خواهند که در سراسر کشور میدان های معیاری بزکشی ساخته شود، بودیجه مشخصی برای این مسابقات اختصاص یابد و زمینه حضور چاپ اندازان افغان در لیگ های بین المللی فراهم گردد.
