بیش از یک سال از فروپاشی دولت پیشین آقای غنی می گذرد. اکثر مردم می گویند که افغانستان اکنون در مشکلات متعددی قرار دارد. کمک های دول غربی متوقف شده اند. هفت میلیارد دالر از دارای کشور مسدود شده است. اقتصاد کشور فروپاشیده است. بیکاری در حال افزایش است، گرسنگی بیداد می کند و …..
چقدر نگران مسیری که کشور در حال حرکت است هستید؟ در صورت ادامه این مسیر چه تهدیدهایی در پیش است؟
البته، ما مردم افغانستان به شدت نگران وضعیت کشور و مسیری هستیم که در حال حرکت است. اما ما همچنین امیدواریم که به زودی بتوانیم اوضاع را بهتر مدیریت کنیم و در مورد اینکه چرا اینجا هستیم و چگونه می‌توانیم از این وضعیت بسیار دشوار خارج شویم، دلایل معقول خوبی را باید داشته باشیم.
اکنون بیش از یک سال می گذرد، و طالبان در ابتدا وعده تشکیل دولت فراگیر را داده بودند و به آن عمل نکردند. اکثر افغان‌هایی که با آنها صحبت کرده‌ام، به‌ویژه اعضای اقلیت‌های قومی کشور، می‌گویند که به طالبان ایمان یا امید کمی دارند. آنها به این واقعیت اشاره می کنند که در دولت کنونی سهمی ندارند. به نظر شما آیا طالبان یک دولت فراگیر را ایجاد خواهند کرد؟ چه چیزی لازم است تا این مسئله اتفاق بیفتد؟
ما دیدیم که چگونه بعضی چیزها برای حکومت های افغانستان موثر نیستند، زمانی یک عنصر از آن وجود داشت یا عنصر دیگری از جامعه ما در آن غایب بود. … به نفع خود طالبان و به نفع کشور است که آنها با راه اندازی یک لویه جرگه ای در افغانستان، روندی از شمولیت را آغاز کنند، که افغان ها با یکدیگر گفتگو داشته باشند و در مورد مسائل توافق کنند و به پیش بروند. این کشور نیاز به قانون اساسی دارد.
مطمئنم که شما در مورد نیاز به مسئله گفتگوی افغان ها با طالبان صحبت کرده اید. پاسخ آنها چیست؟
روی اصل مسائل، توافق وجود دارد. می گویند بله. در مورد یک گفتگوی ملی که برای یک افغانستان باثبات ضروری است، توافق وجود دارد. با راه اندازی و انجام آن، ما هنوز به جایی که باید باشیم نرسیده ایم. من آخرین گفتگوی خود را در مورد این موضوع هفته گذشته با یکی از رهبران ارشد طالبان انجام دادم. … من نمی گویم که ما به زودی آنجا خواهیم بود. خیلی زود است که این را بگویم. اما می توانم به شما بگویم که در دو هفته گذشته حال و هوای بهتری نسبت به قبل داشتم. بیایید این را خوش بینی محتاطانه بنامیم.
و اگر دولت فراگیر محقق نشود، آیا می‌توانیم شاهد فروپاشی حکومت طالبان بدون این نوع وحدت باشیم؟
ما خواهان فروپاشی دولت‌ها در افغانستان نیستیم. ما خواهان دولت های نماینده در افغانستان هستیم.
آیا ایالات متحده در قبال وضعیت امروز افغانستان مسئولیت دارد؟
هم ایالات متحده و هم افغانستان. ما هر دو مسئولیم من با ایالات متحده در مورد مسائل، اختلاف نظر و دعواهای زیادی داشته ام. … اما من قرار نیست تمام تقصیرها را به گردن ایالات متحده بیندازم. ما افغان ها نیز از بسیاری جهات مسئول هستیم.
سیاست های دولت بایدن در حال حاضر در قبال افغانستان و طالبان را چگونه توصیف می کنید؟
من به شدت با تصمیم برای سلب ذخایر افغانستان مخالفم. ما به عنوان بزرگترین قربانیان تروریسم با خانواده های آمریکایی که در آن فاجعه بزرگ 11 سپتامبر جان خود را از دست دادند و متحمل شدند، کاملاً همدردی می کنیم اما گرفتن پول مردم افغانستان از نظر اخلاقی اشتباه است، کسانی که بزرگترین قربانی و فقیرترین مردم هستند و آن را به قربانی دیگری بدهیم. ما خواهان روابط با امریکا هستیم اما البته این ارتباط به نفع مردم افغانستان باشد!!
دولت بایدن باید چه کارهایی انجام دهد؟
آنها باید به ثبات افغنستان کمک کنند.
با چه روش هایی؟
با یک تلاش بین المللی، با بازگرداندن ائتلافی از قدرت ها که از افغانستان حمایت خواهند کرد. ما نمی‌خواهیم که افغانستان در رقابت بین ایالات متحده، روسیه و چین نقش اساسی داشته باشد. این همان چیزی است که در قرن نوزدهم بین بریتانیا و روسیه تزاری برای ما اتفاق افتاد. این همان چیزی است که در قرن بیستم بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی برای ما اتفاق افتاد. امروز شاهد آن هستیم که دوباره در حال رخ دادن است. ما نمی گوییم که آمریکا هیچ منفعتی ندارد یا آمریکا نباید در این منطقه منفعتی داشته باشد. آنها منافعی دارند و انجام می دهند. آنچه ما می گوییم این است که شما منافع خود را به گونه ای دنبال می کنید که افغانستان را دچار رنج و نابودی نکند.
طالبان برای جلب اعتماد بیشتر ایالات متحده و جهان چه باید بکند؟
اولین مسئله ایجاد شرایطی در داخل افغانستان است که در آن اراده مردم افغانستان ابراز شود. و ما دولتی داشته باشیم که در داخل کشور مشروع دیده می شود و مردم افغانستان از آن حمایت کنند. به مسئله مکاتب ما نگاه کنید. دختران ما نمی توانند به مکتب بروند. به افغان ها که از کشور فرار می کنند نگاه کنید. به افزایش فقر نگاه کنید. هیچ کدام از اینها بهبود نمی یابد مگر اینکه دختران به مکتب بروند، مگر اینکه فرصت هایی ایجاد شود و تا زمانی که همه مردم افغانستان خود را به عنوان مالکان این کشور، که در تصمیم گیری برای این کشور حضور دارند، به عنوان نمایندگان دولت خود را بیابند. و به عنوان یک کشور و دولتی که به وضوح به سمت بهبود زندگی حرکت می کند، که در حال حاضر اینطور نیست. وقتی این اتفاق افتاد، پس باید برای به رسمیت شناختن به سراغ جامعه بین المللی برویم.
آیا فکر می‌کنید که دولتی که شما رئیس جمهور آن بودید تا حدودی مسئول هموار کردن راه برای فروپاشی سال گذشته بود؟
نه. به هیچ وجه.
به این انتقاد چگونه پاسخ می دهید؟
جنگ افغانستان، جنگ ما نبود. من مخالف آن جنگ بودم. من در آن جنگ علیه روستاها و خانه های افغانستان با آمریکا شریک نبودم. من در مقابل آن ایستادم و علیه آن کار کردم. از لحظه ای که فهمیدم این جنگی که به نام شکست تروریسم انجام می شود، در واقع جنگی علیه مردم افغانستان است، تغییر کردم. من در مقابل آمریکا ایستادم. این مسئله اساسی بین من و ایالات متحده بود. و به همین دلیل طالبان را “برادر” خواندم. چون افغان ها در دو طرف شکافی که خارجی ها برای اهداف خود در ما ایجاد کردند کشته می شدند.
من می خواستم ایالات متحده آمریکا متحد مردم افغانستان باشد و در روستاهای ما جنگ نکند. آنها می دانستند، که پناهگاه های تروریسم در پاکستان است. این را بارها به ما گفتند. روستاهای افغانستان را بمباران می کردند. آنها می آمدند و به ما می گفتند که پاکستان در حال آموزش افراط گرایان و تروریست ها است. بعد می رفتند و میلیاردها دالر به آنها می دادند. وقتی این مسئله تکرار و تکرار شد، من فقط یک نتیجه داشتم. نتیجه این بود که یا آمریکایی ها عمدا این کار را انجام می دهند. یا اینکه به شدت ساده لوح هستند و با واقعیت های این منطقه شناختی ندارند.
برخی از منتقدان و مخالفان ما می‌گویند که شما نسبت به جنگ‌سالاران و تکنوکرات‌هایی که میلیاردها یا میلیون‌ها دالر از افغانستان می گرفتند و به ویران کردن کشور کمک می‌کردند، خیلی خوش برخورد بودید. آیا از این کار پشیمان هستید؟
من مسئولیت کامل فساد و رشوه را بر عهده می‌گیرم، همانطور که در بسیاری از نقاط جهان چنین است. اما قراردادهای بزرگ، فساد بزرگ، در صدها میلیون دالر یا میلیون ها دالر، به وضوح یک مسئله ای برای ایالات متحده آمریکا بود. … بله، فساد وجود داشت، اما مقصر دانستن افغان ها یا دولت افغانستان برای آن، اشتباه است. ما مسئولیت می پذیریم من هرگز نمی گویم فساد وجود ندارد. اما چه کسی مسئول آن بود؟ افغان ها یا شرکای بین المللی ما؟ عمدتاً شرکای بین المللی ما، و آنها این را می دانند. اعتراف خواهند کرد.
شما مکرراً از طالبان خواسته اید که به دختران بالای صنف ششم اجازه دهند در مکاتب تحصیل کنند. علیرغم وعده های آنها این اتفاق نیفتاده است. چرا اینگونه هست؟ آیا نوعی مبارزه داخلی در جریان است؟
توضیح این موضوع بسیار دشوار است. ما از آنها می خواهیم به این موضوع رسیدگی کنند. تعداد زیادی از رهبران طالبان به شدت به تحصیل علاقه دارند. من می توانم تعداد زیادی از آنها را نام ببرم. واقعیتی که این اتفاق نمی افتد باید توضیح داده شود.
شما با طالبان صحبت می کنید. هیچ حسی به ذهنتان خطور می کند که چرا؟ آیا یک یا دو نفر این مسئله را قبول ندارند؟
در این مسئله فشار و مجبوریتی در کار است.
اگر رئیس جمهور اشرف غنی از افغانستان فرار نمی کرد، وضعیت سیاسی امروز متفاوت بود؟
بله
به چه صورت؟
دولت سقوط نمی کرد، رفتن غنی، منجر به فروپاشی همه چیز شد.
در مقابل، شما و داکتر عبدالله عبدالله از کشور فرار نکردید، علیرغم این واقعیت که طالبان داکتر نجیب الله را در اولین تصرف کابل در سال 1996 به طرز وحشیانه ای کشتند؟ آیا از امنیت خود نمی ترسید؟
مشاهده کردید که نشد.
چه چیزی باعث شد بمانید؟
این کشور من است. من کشورم را وقتی که مشکل دارد ترک نمی کنم.
شما به این فکر می کردید که چه اتفاقی برای داکتر نجیب الله افتاده است. درست؟
کاملاً. از امنیت خودم مطمئن نبودم. به همین دلیل آن روز عصر خانه ام را ترک کردم و به خانه داکتر عبدالله رفتم و با هم ماندیم. اما به فکر این نبودم کشور را ترک کنم و بروم.
برخی می گویند می خواهید دوباره رئیس جمهور شوید؟
خیر. من به مدت 14 سال ریاست جمهوری سختی داشتم، جایی که افغانستان به حضور در سراسر جهان بازگشت، بیرق ما در سرتاسر جهان به اهتزاز در آمد، جایی که من در روابط عالی با سایر نقاط جهان درگیر شدم، مشارکت های استراتژیک ایجاد کردم. … من کارم را انجام دادم و همین کافی است
رابطه شما با طالبان چیست؟ چند بار با رهبران آن صحبت می کنید؟
برخی از رهبران اغلب می‌آیند و با من صحبت می‌کنند و صحبت‌هایی بسیار صریحی دارند. اما رابطه گاهی اوقات به دلیل آنچه من می گویم، به دلیل آنچه از آنها می خواهم، متشنج است. اما من همچنان به درخواست آنچه که فکر می کنم برای افغانستان مناسب است ادامه خواهم داد و همچنان از رهبری طالبان می خواهم که با وضعیتی که در آن از اراده مردم افغانستان بهره مند شوند، وفق دهند که به همه افغان ها اجازه می دهد در تصمیم گیری ها مشارکت کنند.
در اعماق قلب شما، آیا فکر می کنید که طالبان اجازه تشکیل یک گفتگوی ملی و یک دولت همه شمول را می دهد؟
این مسئله باید اتفاق بیفتد. آنها جایگزین دیگری ندارند!
