طالبان امضای یک قرارداد چند میلیون دالری با شرکت نفت و گاز آسیای میانه سین کیانگ در کابل را به عنوان اولین پیروزی بزرگ اقتصادی خود از زمان بازگشت امارت اسلامی در اگت 2021 اعلام می کنند. با این قرارداد 540 میلیون دالری پکن به حوزه آمودریا در شمال افغانستان دسترسی پیدا می کند.
اکثر ذخایر معدنی افغانستان تاکنون استخراج نشده اند. این حوضه بیش از یک دهه قبل از امضای این توافقنامه توسط جمهوری سابق برای انکشاف برنامه ریزی شده بود. دولت موقت که توسط طالبان تأسیس شد به دنبال یک پیروزی اقتصادی بزرگ بود، در عین حال تلاش کردند در مقابل سایر کشورها خودنمایی کنند.
فراتر از سیاست و خودنمایی، واقع گرایی و اجرای توافق بسیار مهم خواهد بود. هدف اصلی ژئوپلیتیک چین دور نگه داشتن افغانستان و آسیای مرکزی از غرب بوده است، اما این هدف با حمله روسیه به اوکراین در سال گذشته تهدید شد. به جز تاجیکستان، چندین کشور در منطقه از ورود طالبان حمایت کردند زیرا آنها به دنبال دامن زدن به اختلافات مرزی نبودند. امروز آنها در مورد همکاری منطقه ای با این گروه به طور آشکار بحث می کنند. حمله روسیه به اوکراین همچنین به ایالات متحده اجازه داد تا در آسیای مرکزی مجدداً درگیر شود.
چین از زمانی که طالبان کنترل را به دست گرفتند، کشوری بوده است که سفارت خود را بسته ننمود و از در دوستی با طالبان وارد شده اند.
به نظر می رسد پکن هیچ نگرانی امنیتی ندارد. این کشور، طالبان را تحت فشار قرار داده است تا علیه گروه های شبه نظامی تحت رهبری اویغورها که در خاک افغانستان فعالیت می کنند، مانند حزب اسلامی ترکستان، که اقدامات چین را در سین کیانگ هدف قرار می دهند، اقدام کنند. قابل بحث است که اخیراً طالبان تا چه حد با چین در این زمینه همکاری کرده است.
برای اطمینان از اینکه هر دو کشور به ابتکارات بزرگتری مانند ابتکار کمربند و جاده و کریدور اقتصادی چین-پاکستان متصل هستند، اقتصاد افغانستان در مرکز رویکرد چین به پاکستان قرار خواهد گرفت. وخامت سریع وضعیت امنیتی بین طالبان و پاکستان، به ویژه در مورد تحریک طالبان پاکستان، این پتانسیل را دارد که اهداف پکن را به خطر بیندازد.
در این میان، طالبان به دنبال ایجاد یک امارت اسلامی موفق متمایز از رژیم گذشته خود هستند. برای انجام این کار، آنها به یک اقتصاد نسبتاً کارآمد نیاز دارند تا دولت و گروه های مختلفی را که جنبش طالبان را در کل تشکیل می دهند، تأمین مالی کند.
در نتیجه، طبیعتاً این سؤال مطرح می شود که آیا پکن مایل است در ازای منابع طبیعی، کنترل طالبان را از نظر اقتصادی جایگزین کند یا خیر؟ و آیا معتقد است که هزینه استفاده از چنین استراتژی در حد ریسک پذیری آن است؟ در گذشته، تلاش‌های چین برای مدیریت از راه دور سرمایه‌گذاری‌ها و کسب‌وکارها در کشورهای دارای ریسک سیاسی با موفقیت متفاوتی روبرو شده است. اگر پکن قصد داشت با استفاده از چک سفید و یک پاکستان بی ثبات اقتصادی که با بادهای مخالف سیاسی و استراتژیک قابل توجهی روبرو است به برنامه اقتصادی خود در افغانستان دست یابد، ممکن است در این مرحله نیاز به تجدید نظر در رویکرد خود داشته باشد.
همکاری بین افغانستان و چین ممکن است به این بستگی داشته باشد که آیا معامله نفت با موفقیت انجام شود یا خیر. از سوی دیگر، پکن مراقب است که از تبدیل شدن به موضوع دیگری در داستان «قبرستان امپراتوری‌ها» جلوگیری کند.
(فرونتیر ایندیا / 13 جنوری 2023)
