نیروی هوایی افغانستان یکی از مهم ترین ابزارهای برتری دولت این کشور در مبارزه با طالبان و یا گروه های تروریستی در این کشور است. این نیرو بر اساس آموزش های آمریکا و با کمک های سنگین این کشور تشکیل شده است و حالا با نزدیک شدن زمان خروج نظامیان آمریکایی از این کشور مشکلات برای نیروی هوایی افغانستان آغاز شده است.
در هواپیماهای نیروی هوایی افغانستان هواپیماهای سی 130 در نقش لوجستیکی و همچنین هواپیمای بال ثابت و سبک تهاجمی سوپر توکانو حضور دارد. در بخش چرخبال نیز مثل سری بلک هاوک و MD530 در نقش های لوجستیکی و شناسایی/تهاجمی به این کشور تحویل شده است.
در کنار این پلتفورم های غربی، نیروی هوایی پاکستان چرخ‌بالهای روسی سری Mi 17 و Mi 24 را نیز در اختیار دارد که اولی در نقش لوجستیکی و دیگری در نقش تهاجمی کاربرد دارد.
مشکل اصلی زمانی آغاز می شود که تقریبا کل قوای غربی نیروی هوایی افغانستان برای امر تعمیر و نگهداری نیازمند مستشاران آمریکایی است. چیزی در حدود ۱۸ هزار مستشار در حال حاضر در کشور افغانستان حضور دارند که بخش عمده ای از آنها بحث تعمیر و نگهداری و پشتیبانی از قوای سخت افزاری ارتش این کشور را بر عهده دارند.
در این جا چند نکته قابل توجه و تامل عمیق است: در نخست، پرسونل افغان در تعمیر و نگهداری پلتفورم های روسی از جمله چرخ‌بالهای سری Mi 17 تقریبا خودکفا هستند اما در سال ۲۰۱۴ میلادی و بعد از بروز درگیری های شرق اوکراین آمریکا حمایت های مالی از طرح خریداری و حمایت مالی از تعمیر و نگهداری بالگردهای Mi 17 از روسیه برای ارتش افغانستان را قطع کرده و اعلام کرد که به جای آن چرخبال های آمریکایی سری بلک هاوک را در اختیار ارتش افغانستان قرار می دهد.
افغانی ها چیزی در حدود ۹۰ فروند چرخبال ام آی 17 از روسیه تحویل گرفته اند و هم اکنون نیز همچنان تا حد زیادی با تکیه بر توان داخلی بخشی از این ناوگان را مورد استفاده قرار می دهند. این چرخ‌بالها در بحث تدارکاتی به نقاط دور افتاده و تخلیه مجروحین ارتش افغانستان بسیار موفق ظاهر شده و در عین حال تجربیات طرف روسی که از دوره جنگ در افغانستان در زمان شوروی سابق به دست آمده است در توسعه توانایی های این چرخ‌بالها برای محیطی مثل افغانستان بسیار موثر بوده است.
چرخ‌بالهای بلک هاوک در مقایسه با مدل های روسی شاید از نظر تکنالوژی تا حدی پیشرفته تر باشند ولی پرنده هایی بسیار گران تر بوده و در عین حال به حجم زیادی از تعمیر و نگهداری نیروهای متخصص برای عملیاتی باقی ماندن نیاز دارند. در حال حاضر چیزی کمتر از ۲۰ فروند چرخبال بلک هاوک به ارتش افغانستان تحویل شده است و از طرف دیگر و بعد از سفر اخیر مقامات افغان به آمریکا اعلام شده است که قرار است ۳۷ عدد دیگر نیز از این مدل در اختیار این کشور قرار بگیرد.
مسئله مهم دیگر این که بر اساس توافق آمریکا با طالبان قرار است که پیمانکاران آمریکایی و غربی نیز از این کشور خارج شوند و این مسئله خبری بسیار بد برای نیروی هوایی این کشور است.
در حال حاضر و با علم به این که این کشور بایستی در نهایت از افغانستان خارج شود آمریکا همچنان به استفاده از پرسونل خارجی برای تعمیر و نگهداری چرخ‌بالها و هواپیماهای افغانستان ادامه داده و با خروج آنها عملا ارتش این کشور از یکی از مهم ترین دارایی های خود محروم خواهد شد.
در بحث چرخ‌بالهای تهاجمی MD 530 نیز مشکل بزرگ اینجاست که اولا این چرخبال صرفا به راکت انداز و سلاح مجهز شده و خبری از موشک های دور برد ضد زره هدایت شونده برای آنها نیست و در عین حال این چرخ‌بالها در بخش های کوهستانی این کشور دچار مشکلات زیادی خواهند بود.
هواپیماهای تهاجمی سبک سوپر توکانو نیز با وجود این که پرنده ای مناسب برای شرایط افغانستان هستند اما به دلیل وابستگی به پشتیبانی تخنیکی و حضور نیروهای متخصص تعمیراتی مشخصا به سرعت بعد از خروج آنان از این کشور از رده عملیاتی خارج خواهد شد. با از دست دادن این عنصر مهم کار برای ارتش افغانستان در روی زمین بسیار مشکل تر از قبل خواهد بود. با نگاهی به وضعیت امروز این کشور و خصوصا نیروی هوایی آن می توان درک کرد که از ابتدا آمریکا به دنبال ایجاد یک نیروی مستقل و قدرتمند در این بخش نبوده است.
السریرا
۲۰۲۱/۴/۷
