پس از ماه‌ها عدم تعامل همراه با بازیگران بین‌المللی در مجامع چندجانبه، تصمیم طالبان افغانستانی برای شرکت در نشست سوم دوحه که قرار است در پایان ماه جون برگزار شود، حاکی از پیشرفت دیپلماتیک قابل توجه در به پای میز آوردن دولت کابل است. بازگشت به میز در مورد بسیاری از مسائل، حتی اگر از ذکر موضوعات کلیدی، مانند امنیت منطقه ای و حقوق زنان صرف نظر کنند.
گفت‌وگوهایی که در 30 جون آغاز می‌شود نخستین باری است که حاکمان فعلی در کابل در گردهمایی نمایندگان کشورها در امور افغانستان از زمانی که آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، این روند را در ماه می 2023 آغاز کرد، با هدف توسعه یک رویکرد جهانی منسجم و یکپارچه برای تعامل با آنها، شرکت می‌کنند.
در این نشست در مورد مسیر پیش رو در مورد ارزیابی مستقلانه در مورد افغانستان که بر اساس قطعنامه 2679 ملل متحد که خواستار ارزیابی مستقل از وضعیت این کشور می باشد، بحث خواهد شد.
طالبان دومین نشست دوحه را در ماه فبروری سال جاری تحریم کردند، این در حالیست که برای اولین نشست که در ماه می سال گذشته برگزار شد، دعوت نشدند.
هفته گذشته، عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت امور خارجه افغانستان تایید کرده بود که پس از بحث در مورد اجندا و لیست شرکت کنندگان، تصمیم گرفته شد که کابل در این نشست شرکت کند.
یکی دیگر از مقامات افغانستانی اظهار داشته که دولت کابل به دعوت سازمان ملل پاسخ مثبت داده به این دلیل که هیچ مسئله بحث برانگیزی در اجندا وجود نداشته است.
خبری از حضور زنان نیست
بدون شک غیبت زنان افغان و مدافعان حقوق بشر در این مجمع مورد انتقاد سازمان های حقوق بشری همچون عفو بین الملل قرار گرفته است.
اگنس کالامارد، دبیر کل عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای اخیر خودش اظهار داشته که اعتبار نشست دوحه «در صورتی که به وضعیت حقوق بشری افغانستان به اندازه کافی رسیدگی نشود و مدافعان حقوق زنان افغان در آن نشست دعوت نشوند، از بین خواهد رفت».
حتی ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان اخیراً گفته است که “الگوی طالبان برای نقض سیستماتیک حقوق اساسی زنان و دختران تشدید شده و آسیب های زیادی را به بار آورده است که نسل ها و همه عناصر جامعه افغانستان را در بر می گیرد.”
همچنین کارشناسان و محققین افغانستانی، به طور قابل توجهی، در مورد اینکه این نشست ممکن است چه نتایجی داشته باشد، اختلاف نظر دارند.
داکتر هاتف مختار از مرکز مطالعات استراتژیک بین المللی افغانستان در کابل از این نشست خوشبین نیست: “سومین نشست دوحه نیز مانند نشست دوم شکست خواهد خورد و مردم تصمیمات آن را نخواهند پذیرفت مگر اینکه افغان‌ها یک سازوکار ملی مانند برگزاری لویه جرگه داشته باشند.”
وی همچنین خاطرنشان کرد که در آن نشست هیچ نماینده ای از اکثریت مردم افغانستان حضور نداشت.
با این حال، داکتر عبدالشکور، که در یکی از دانشگاه های کابل در حال تدریس می باشد، نسبت به این موضوع اظهار داشته که مشارکت مقامات طالبان در این گفتگوها به نفع افغان ها و همچنین طالبان است، زیرا این مسئله به معنای فرصتی برای حضور در این گفتگوها و تعامل با مقامات ارشد جهانی می باشد.
مسئله امنیت در دستور کار نیست
به گفته این مقام افغانستانی، دستور کار این نشست شامل تلاش برای مقابله با مواد مخدر و بحث در مورد جایگزین ساختن محصولات دیگر به جای خشخاش برای کشاورزان، مسائل مالی و بانکی و تغییرات آب و هوایی است.
در حالی که ناظران بر این باورند که مذاکرات دوحه ممکن است راه را برای پیشرفت بیشتر در مورد چندین موضوع کلیدی هموار کند، اما تحلیلگران معتقدند که بسیاری از موضوعات مهم صرفاً برای حفظ فضای صمیمانه از اجندا کنار گذاشته شده اند.
به عنوان مثال، امنیت در لیست اجندای نشست سوم دوحه نیست، اما احتمالاً بخش مهمی از مذاکرات و جلسات غیررسمی است که در حاشیه جلسه برگزار می شود.
اسلام آباد سرسخت ترین منتقد کابل در آن جبهه بوده و طالبان افغانستان را به خاطر پناه دادن به گروه هایی مانند تحریک طالبان پاکستان مقصر می داند. پاکستان همچنین بارها افغانستان را به دلیل عدم اقدام مناسب علیه گروه هایی که از خاک این کشور برای حمله به پاکستان استفاده می کنند، مقصر دانسته است.
علاوه بر این، کابل از سوی دیگر همسایگانش مورد اتهام است: گروه های مختلف تروریستی در افغانستان حضور دارند: ازبکستان آنها را به دلیل پناه دادن به گروه هایی مانند جنبش اسلامی ترکستان شرقی و حزب حرکت اسلامی ازبکستان، داعش و جناح های مختلف القاعده متهم می کند.
همچنین برخی اختلافات بین دولت افغانستان و تاجیکستان با توجه به گمانه زنی ها در مورد حضور نیروهای تحریک طالبان تاجیکستان در خاک خودش وجود دارد.
منصور احمد خان، سفیر سابق پاکستان در افغانستان، در مورد چشم انداز نشست سوم دوحه گفته است که تعامل خاموش بین دولت موقت افغانستان و سازمان ملل متحد و همچنین ایالات متحده و متحدانش منجر به موافقت طالبان برای مشارکت در این نشست شده است
“نشست دوحه می تواند پیشگامی برای توافق بین طالبان و جامعه بین المللی برای تعیین مسیر رو به جلو و یک نقشه راه باشد. اگرچه پیشرفت در مسائل پیچیده سیاسی و امنیتی ممکن است مدتی طول بکشد، اما مشارکت طالبان در این نشست نشان می‌دهد که اعتمادسازی در جریان است.”
منصور احمد خان خاطرنشان کرد که طالبان به این درک رسیده اند که تصمیمات آنها به عنوان حاکمان دولت افغانستان تأثیر مهمی بر روابط شان با جهان خواهد داشت.
وی در پایان اظهاراتش گفت: “در عین حال جامعه جهانی نیز این پیام را می رساند که منزوی ساختن کشوری مانند افغانستان برای مدت طولانی نه به نفع صلح و امنیت بین‌المللی و نه به نفع مردم افغانستان است.”
