خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در اگست ۲۰۲۱ پایان حضور نظامی دو دهه‌ای ایالات متحده در این منطقه را رقم زد. با این حال، پیامدهای این خروج میراثی پیچیده و خطرناک به جای گذاشته است. یکی از نگرانی‌ها، حجم عظیم تجهیزات نظامی پیشرفته‌ای است که توسط نیروهای آمریکایی رها شده و اکنون به دست گروه‌هایب همچون تحریک طالبان پاکستان افتاده است. این تحول نه تنها بی‌ثباتی منطقه‌ای را تشدید، بلکه سوالات جدی‌ای را در مورد مسئولیت‌پذیری ایالات متحده و دولت موقت افغانستان مطرح کرده است.
وزارت امور خارجه پاکستان بارها نگرانی‌های جدی خود را در مورد سوءاستفاده از این سلاح‌های رها شده ابراز کرده است. گزارش‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) نیز هشدارهای پاکستان را تأیید کرده و نشان داده‌اند که چگونه “هدایای” طالبان افغانستان به تی تی پی باعث تشدید تروریسم در خاک پاکستان شده است. این وضعیت به یک کابوس امنیتی منطقه‌ای تبدیل شده و پاکستان بیشترین فشار را متحمل می‌شود. کشف اخیر سلاح‌های ساخت آمریکا از گروه‌های شورشی، بدترین نگرانی‌های پاکستان را تأیید کرده و نیاز فوری به یک واکنش هماهنگ بین‌المللی را نشان می‌دهد.
ایالات متحده، به عنوان تأمین‌کننده اصلی این سلاح‌ها، نمی‌تواند به سادگی از این آشفتگی که به جای گذاشته، دور شود. بازیابی این سلاح‌ها نه تنها یک نگرانی منطقه‌ای، بلکه یک ضرورت امنیتی جهانی است. توافق دوحه، که مسیر را برای خروج ایالات متحده هموار کرد، شامل تعهداتی برای طالبان افغانستان بود تا از فعالیت گروه‌های تروریستی در قلمرو خود جلوگیری کنند. با این حال، دولت موقت افغانستان نتوانسته است به این تعهدات عمل کند و اجازه داده است گروه‌هایی مانند تی تی پی رشد کنند و به سلاح‌های پیشرفته دسترسی پیدا کنند.
پیامدهای این بحران فراتر از پاکستان است. دسترسی تی تی پی به تجهیزات نظامی پیشرفته تهدیدی برای کل منطقه، از جمله کشورهای همسایه مانند هند، ایران و کشورهای آسیای مرکزی محسوب می‌شود. احتمال استفاده از این سلاح‌ها در حملات مرزی یا فروش آن‌ها در بازار سیاه به سایر سازمان‌های تروریستی، چشم‌اندازی هشداردهنده است. جامعه بین‌المللی باید درک کند که این تنها مشکل پاکستان نیست، بلکه چالش مشترکی است که نیاز به اقدام جمعی دارد.
ایالات متحده اخیراً خواستار بازگرداندن تجهیزات نظامی باقی‌مانده خود شده، اما این درخواست سوالات متعددی را به دنبال دارد. بازیابی این سلاح‌ها با توجه به وضعیت سیاسی و امنیتی فعلی در افغانستان چقدر امکان‌پذیر است؟ چه کسی تضمین می‌کند که دولت موقت افغانستان به این درخواست عمل کند؟ و چه اقداماتی برای جلوگیری از گسترش بیشتر این سلاح‌ها انجام خواهد شد؟ اینها مسائل حیاتی هستند که باید از طریق کانال‌های دیپلماتیک و همکاری چندجانبه مورد توجه قرار گیرند.
پاکستان، از سوی دیگر، به طور فعال با جامعه بین‌المللی در تعامل بوده تا شدت این وضعیت را برجسته بسازد. این کشور مدت‌هاست که قربانی تروریسم بوده و ورود سلاح‌های پیشرفته به دست گروه‌های شورشی این تهدید را تشدید کرده است. دولت پاکستان خواستار مسئولیت‌پذیری بیشتر از سوی ایالات متحده و طالبان افغانستانی شده و از آن‌ها خواسته است تا گام‌های عملی برای مقابله با این بحران بردارند.
این وضعیت همچنین نیاز به بررسی جامع توافق دوحه و اجرای آن را نشان می‌دهد. این توافق، که به عنوان گامی تاریخی به سوی صلح مورد ستایش قرار گرفت، نتوانسته است وعده های خود را عملی بسازد.
با ادامه این وضعیت، مشخص است که خطرات و تهدیدات بسیار بالاست. گسترش تجهیزات نظامی پیشرفته در دست گروه‌های تروریستی تهدیدی برای امنیت جهانی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. جامعه بین‌المللی باید به سرعت و با قاطعیت برای مقابله با این بحران اقدام کند و اطمینان حاصل کند که اشتباهات گذشته تکرار نشود. همچنین دولت موقت افغانستان باید در قبال عدم جلوگیری از دسترسی گروه‌های تروریستی به این سلاح‌ها پاسخگو باشد، همان‌طور که در توافق دوحه تصریح شده است.
با ادامه این وضعیت، مشخص است که خطرات و تهدیدات بسیار بالاست. گسترش تجهیزات نظامی پیشرفته در دست گروه‌های تروریستی تهدیدی برای امنیت جهانی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. جامعه بین‌المللی باید به سرعت و با قاطعیت برای مقابله با این بحران اقدام کند و اطمینان حاصل کند که اشتباهات گذشته تکرار نشود. همچنین دولت موقت افغانستان باید در قبال عدم جلوگیری از دسترسی گروه‌های تروریستی به این سلاح‌ها پاسخگو باشد، همان‌طور که در توافق دوحه تصریح شده است.
مطلبی از نشریه مدرن دیپلماسی
