نشریه واشنگتن پست در گزارشی از وضعیت وخیم شفاخانه ها و مراکز صحی در افغانستان خبر داد. در این گزارش، که بر اساس بازدید از شفاخانه های روستایی در غرب و مرکز افغانستان تهیه شده است، آمده است: «پس از نزدیک به دو سال از سلطه طالبان، بخش صحت روستایی در افغانستان به‌سرعت رو به وخامت است.»
در این گزارش به بحران شدید اقتصادی و کمبود بودجه برای نظام صحی و درمان افغانستان به‌عنوان بزرگ‌ترین مشکل در این حوزه اشاره شده است. در ادامه، محدودیت‌های طالبان برای زنان نیز بخشی از عوامل بدتر شدن اوضاع خوانده شده است.
پس از سلطه طالبان بر افغانستان و در پی مسدود شدن کمک‌های مالی کشورهای غربی برای پروژه‌های توسعه‌ای و صحی در افغانستان، هزاران مرکز صحت و درمان در روستاهای آن کشور بسته شد. اکنون گزارش واشنگتن پست نشان می‌دهد که باقی ماندن فقط چند شفاخانه عامه در هر ولایت یا ولسوالی های بزرگ سبب شده است شمار انبوهی از مردم به این شفاخانه ها هجوم ببرند. به‌علت کمبود بودجه، مکان، و کدر درمانی، این شفاخانه ها در وضعیتی وخیم قرار دارند.
از سوی دیگر، خشک‌سالی، آفات طبیعی، فقر و در پی آن سوءتغذیه، و نبود امکانات صحی از مواردی است که میزان بیماران را دوچندان کرده است. بر اساس گزارش مزبور، به گفته داکتران و کدر درمانی شفاخانه ها در ولسوالی شیندند، کسانی که تا چندی پیش ترجیح می‌دانند با هزینه اندک به داکتر خصوصی مراجعه کنند، اکنون به‌علت نداشتن پول کافی مجبورند به شفاخانه ها ی دولتی بروند.
در این گزارش همچنین آمده است که شمار مراجعه‌کنندگان به هزاران مرکز درمانی کوچک و بزرگ وابسته به یونیسف در افغانستان نیز چند برابر افزایش یافته است. این در حالی است که آژانس‌های سازمان ملل متحد همچون یونیسف بودجه جدیدی برای حمایت از مراجعان بیشتر ندارند، بلکه با همان بودجه‌ای که قبلا تعیین شده است کار می‌کنند.
البته باید گفت که آژانس‌های سازمان ملل متحد در شش ماه اخیر عموما با کمبود شدید بودجه مواجه بوده‌اند. به گزارش این سازمان، از آغاز سال ۲۰۲۳ تا کنون، این سازمان فقط ۱۰ درصد از بودجه لازم برای حمایت از بیش از ۲۸ میلیون انسان نیازمند در افغانستان را دریافت کرده است. سازمان جهانی غذا اخیر اعلام کرد که در چهار ماه گذشته مجبور شده است به‌علت کاهش بودجه، کمک غذایی را به ۸ میلیون نفر قطع کند.
در همین حال، علاوه بر بسته شدن مراکز درمانی در بسیاری از نقاط افغانستان، کارکنان بخش صحت نیز به‌دلیل محدودیت‌های طالبان و کمبود یا حتی پرداخت نشدن معاششان از کار دست کشیده‌اند و این سبب شده است که نظام صحی و درمان با کمبود کادر درمانی مواجه شود. با این حال، طالبان هنوز مدعی‌اند که نظام صحی و درمان در افغانستان در وضعیت اضطراری نیست و همه‌چیز به‌خوبی پیش می‌رود.
نکته مهم این است که محدودیت‌های طالبان برای زنان بخشی از دلایل کاهش بودجه کمک بشردوستانه به افغانستان است. یک مسئول ارشد شفاخانه ای در ولسوالی شیندند هرات به واشنگتن پست گفت: «طالبان نیمی از جمعیت ما [زنان] را رها کردند، و اکنون، در نتیجه آن، جهان همه ما را رها کرده است.»
واشنگتن پست نوشته است: «تعداد معدودی از پزشکان امیدوارند که دولت طالبان، که در تنگنای نقدینگی قرار دارد، به کمک آنها بیاید.» در این گزارش همچنین به ناامیدی کادر درمان از همکاری جامعه جهانی نیز اشاره شده است، اما گفته شده است که «به نظر می‌رسد ناامیدی از غرب بیش از پیش به همان اندازه ناامیدی مردم از دولت زیر کنترل طالبان است.»
هرچند وزارت صحت عامه طالبان مدعی است که برای بهبود وضعیت صحی در افغانستان می‌خواهد ۲۰۰ مرکز صح جدید برپا کند، اما کارمندان نهادهای کمک‌رسانی معتقدند که طالبان بدون کمک سازمان ملل متحد هیچ حرکتی در حوزه بهداشت و درمان نمی‌توانند بکنند.
این در حالی است که هنوز هم بخش بزرگی از معاش ماهانه کادر درمانی در افغانستان را صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف) تامین می‌کند. با وجود این، نیاز شدیدی به تقویت نظام صحت و درمان، آماده سازی مراکز صحی بیشتر، و تامین تضمین معاش برای عده بیشتری از کادر درمانی وجود دارد.
به گفته مسئولان یونیسف، کمبود بودجه سبب می‌شود افغانستان برای مقابله با بیماری‌های همه‌گیر یا فاجعه‌های طبیعی بزرگ آماده نباشد. فوزیه شفیق، مسئول بخش صحت یونیسف در افغانستان، گفت که نگرانی‌های فزاینده‌ای در مورد افزایش تعداد موارد اسهال حاد آبکی در هفته‌های اخیر پیش آمده است. او گفت: «این وضع بالقوه می‌تواند فاجعه باشد، اما نمی‌توانیم همه تجهیزات را بخریم یا هر میزان نیروی کاری را که نیاز است [در مراکز صحی] مستقر کنیم.»
علاوه بر دغدغه کمبود شدید بودجه، محدودیت‌های طالبان برای زنان نیز بخشی از مشکلات بر سر راه نظام صحی و درمان در افغانستان است. هرچند زنان کارمند در عرصه صحت و درمان از ممنوعیت‌های طالبان مستثنی هستند، برخی از برخوردهای طالبان سبب کنار رفتن زنان از کار در این بخش شده است.
یک پرستار واکسیناسیون در غرب افغانستان در ولایت هرات به واشنگتن پست گفت که مسئولان اداره امر به معروف طالبان، به‌دلیل اینکه مردان به زنان آموزش واکسن میدهند، تلاش برای زدن واکسن کرونا در یکی از مناطق را کاملا متوقف کردند.
واشنگتن پست نوشته است که در بلندمدت، اثر محدودیت‌های دولت طالبان بر زنان احتمالا آشکارتر از امروز خواهد شد. شفاخانه ها در حال حاضر در تلاش برای یافتن داکتران زن هستند، زیرا دولت خواهان جداسازی بیشتر بخش‌های زنان و مردان است و ممنوعیت تحصیل زنان در دانشگاه‌ها در ماه دسمبر احتمالا کمبود کارکنان را بیشتر خواهد کرد.
