از زمان تسلط مقامات طالبان بر افغانستان، به دلیل نقض توافقنامه دوحه و سایر تعهدات از سوی همین گروه، این کشور توسط هیچ کشوری از جامعه جهانی از جمله چین و پاکستان به رسمیت شناخته نشده است. بیش از 90 درصد مردم آن زیر خط فقر زندگی می کنند، علاوه بر فاجعه چالش برانگیز تغییرات اقلیمی، با مشکلات جدی فاجعه انسانی و انزوای کامل جهانی مواجه هستند و به دلیل همین مشکلات، مطلقاً از عدم موجودیت تعادل بین جامعه جهانی رنج می برند.
در چنین شرایط پیچیده که این کشور در دایره گرداب و طوفان مشکلات قرار دارد، مطالبات خطرناک و چالش برانگیز چین و پاکستان در زمینه مشکلات عمیق امنیتی از افغانستان با لحنی آمرانه، قطعا بالاتر از درک و انتظار مردم افغانستان بود. شایان ذکر است که طالبان گام های مهمی در این زمینه برداشته اند و این مبارزه همچنان ادامه دارد. در حال حاضر افغانستان از امکانات استخباراتی، تخنیکی و لجستیکی برای پاسخگویی به خواسته های این کشورها و توانایی مقابله با چالش های جدی که ممکن است به دلیل این درگیری به وجود بیاید، ندارد.
شکی نیست که تروریست ها و تروریسم مرزها و ارزش ها را نمی شناسند. کشتن مردم بیگناه در هر مکانی و به هر نامی تحت هیچ شرایطی قابل قبول و توجیه نیست. جنگ برای مردم و کشورها یک فاجعه است. تروریسم مانع پیشرفت و آسایش مردم می شود و چالش های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را برای کشورها ایجاد می کند. البته لازم است در کنار کوشش برای از بین بردن عوامل خارجی تروریسم، تلاش برای یافتن راه حل برای علل داخلی این پدیده وحشتناک نیز نقش مهمی در پایان دادن به تروریسم داشته باشد. تعداد بسیار کمی از کشورهای روی زمین وجود خواهند داشت که بیشتر از افغان ها به دلیل تروریسم و جنگ ها رنج کشیده اند و هنوز هم رنج می برند.
پس از ارزیابی همه جانبه نشست وزرای امور خارجه افغانستان، چین و پاکستان در اسلام آباد، به نظر می رسد که چین با وجود همه امکانات و پتانسیل های سیاسی، اقتصادی و تخنیکی از هرگونه تعهد در رابطه با تعامل و کمک متقابل با افغانستان در مقابل تروریزم اجتناب کرد. چین همچنین قبل از کمک عملی به افغانستان در جهت کاهش مشکلات کنونی، از وزیر امور خارجه افغانستان خواسته است تا به نگرانی های امنیتی آنها پایان دهد و علل واقعی و بالقوه ناامنی در افغانستان را از بین ببرد و اولتیماتوم داد تا همه خواسته های وی را بپذیرند. در این فهرست درخواستها، لحن دیپلماتیک، معیارهای احترام متقابل و شاخصهای همسایگی خوب در نظر گرفته نشده بود.
از نظر ابتکار، ساختار و دستور کار نشست سه جانبه، بیشترین مطالبات از طرف پاکستان بود که با تلاش بسیار اندک ابتکار این نشست مهم را برعهده گرفت و دریافت اجازه سازمان ملل برای سفر مقامات را احسان خود عنوان کرد، جواب مثبت ملا امیرخان متقی وزیر امور خارجه افغانستان به مطالبان خود را به یک دستاورد بزرگ تبدیل کرد. اهمیت این دیدار را با همسویی چین با پاکستان بالا برد و به مطالبات خود با حمایت چین اهمیت بیشتری داد.
عجیب است که در دو دهه اخیر پاکستان به نام حمایت از نیروهای ائتلاف زیر بار کمک های اقتصادی کلان غرب قرار گرفته و در عین حال با وجود درخواست های فراوان مانع استفاده خاک خود توسط تروریست ها علیه افغانستان نشد و نه تنها کوششی برای صلح انجام نداد بلکه پیوسته به گروه مسلح مخالف در زمینه های مختلف کمک می کرد تا اینکه به نقطه پیروزی رسیدند. علیرغم این واقعیت که ما تروریسم را صرف نظر از رنگ یا علت آن، نفرت انگیز و منفور می دانیم، به ویژه هر جنگی که شامل کشتار مردم بی گناه باشد.
ممکن است در هیچ جا، تحت هیچ عنوان و عنوانی آن را قابل قبول ندانیم، اما از آنجایی که مقامات پاکستانی در دو دهه گذشته پیوسته چشم خود را بر روی همین خواسته های افغانستان بسته اند، اکنون پاکستان منطق توجیهی قوی برای خواسته های فعلی ندارد.
البته ما با وجود انتقاد از بیان و لهجه خواسته های هر دو کشور، به شدت مخالف استفاده از خاک افغانستان توسط تروریست ها و برای هر نوع حمله تروریستی هستیم. امیدواریم برای کاهش نگرانی های امنیتی، سایر همسایگان با توجه به تعاملات قبلی و کنونی خود، اصول دیپلماتیک و اصول همسایگی خوب را از نظر خواسته های افغانستان در نظر داشته باشند.
