قبل از ظهر پنجشنبه ۱۳ جنوری، نیروهای بدری که متشکل از افراد انتحاری شبکه حقانی است، مخدوم عالم ربانی، فرمانده ارشد ازبک‌تبار طالبان، را در شهر میمنه ولایت فاریاب بازداشت کردند.
مخدوم عالم در ۲۰ سال گذشته نقش برجسته‌ای در جنگ علیه دولت پیشین افغانستان و نیروهای خارجی در فاریاب داشت و پس از فروپاشی دولت پیشین افغانستان، معاون والی سرپل شد.
منابع آگاه در فاریاب به ایندیپندنت گفتند مخدوم عالم به دلیل تنش‌هایی که با فرماندهان پشتون‌تبار طالبان دارد، بازداشت شده است.
نقیب‌الله فائق، والی فاریاب در دولت پیشین افغانستان، نیز در صحبت با ایندیپندنت گفت: «به دلیل تنش‌های قومی میان طالبان، رهبری این گروه قصد دارد صفوفشان را از وجود فرماندهان ازبک تصفیه کند.» به گفته والی پیشین فاریاب، مخدوم عالم ربانی به دستور ملا فاضل، معاون وزارت دفاع طالبان، بازداشت شده است.
در یک هفته اخیر، علاوه بر چندین انفجار، آدم‌ربایی و ترور در شهرهای مختلف افغانستان، چهار درگیری میان‌گروهی از ولایات فاریاب، بامیان، بدخشان، بلخ و پنجشیر گزارش شده که نشان‌دهنده افزایش تنش‌های داخلی طالبان است.
یکشنبه ۹ جنوری، دو فرمانده طالبان به نام‌های قاری انس و مولوی بلال در ولسوالی بلچراغ ولایت فاریاب در شمال افغانستان با هم درگیر شدند. دلیل وقوع این درگیری مشخص نشد، اما منابع محلی به ایندیپندنت گفتند درنتیجه این درگیری، قاری انس و چهار جنگجوی طالبان کشته شدند و ۱۰ نفر از جمله افراد غیرنظامی زخمی شدند.
پنجشنبه ۶ جنوری، دو فرمانده ارشد طالبان، صفاءالدین و صلاح‌الدین، در ولسوالی مایمی بدخشان باهم درگیر شدند که سه کشته و چهار زخمی به جا گذاشت. این درگیری پس از آن رخ داد که کمیسیون تصفیه صفوف طالبان دستور داد صفاءالدین از صف این گروه خارج شود.
سه‌شنبه ۱۱ جنوری، درنتیجه درگیری میان ملا فاتح، فرمانده امنیه طالبان در شهرستان شولگره در ولایت بلخ، و چند فرمانده محلی این گروه، دو تن کشته و حدود ۱۰ تن دیگر مجروح شدند.
چهارشنبه ۱۲ جنوری، از ولسوالی سیغان ولایت بامیان گزارش شد که مولوی اختر منصور، فرمانده امنیه، و مولوی منصوری، معاون او، با نیروهای اداره استخبارات طالبان درگیر شدند. بر اساس گزارش رسانه‌های محلی افغانستان، مولوی منصوری در این درگیری کشته و مولوی اختر منصور بازداشت شد. دلیل این درگیری هنوز کاملا روشن نیست، اما به گفته ساکنان محلی، مولوی اختر منصور و مولوی منصوری متهم به «زنا» بودند و در راه رفتن به یک ملاقات، با کمین نیروهای اداره اطلاعات طالبان مواجه شدند.
طالبان از انتشار هرگونه جزئیات مربوط به انفجار، حملات تروریستی، آدم‌ربایی‌ها و به‌ویژه درگیری‌های درون‌گروهی خودداری می‌کند.
وقوع این درگیری‌ها نشان می‌دهد که تنش‌های داخلی گروه طالبان و به‌ویژه تنش‌های قومی میان فرماندهان این گروه برجسته‌تر از هر چالش دیگری است.
به نظر می‌رسد اولویت کمیسیون تصفیه صفوف طالبان، که یک عضو پشتون‌تبار این گروه آن را اداره می‌کند، پاک‌سازی این گروه از وجود عناصر غیر‌پشتون به‌ویژه فرماندهان ازبک‌تبار است که نگرانی شورش و نافرمانی آنان وجود دارد.
در کنار تحریم‌های آمریکا و سازمان ملل علیه طالبان، بیزاری عمومی گسترده از عملکردهای این گروه در پنج ماه گذشته و به رسمیت نشناختن دولت این گروه از سوی دیگر کشورها، تنش‌های درون‌گروهی می‌توانند زودتر از بقیه عوامل به فروپاشی دولت طالبان منجر شود.
هم‌اکنون، در حالی که برخی از سران طالبان حضور ازبک‌ها در ساختارهای نمادین دولت را نشانی از تنوع قومی در دولتشان می‌دانند، ازبک‌ها از نادیده گرفته شدن در دولت طالبان ناراضی‌اند و از فداکاری‌هایی که در۲۰ سال گذشته به دستور رهبری طالبان انجام داده‌اند، پشیمان به نظر می‌رسند. طالبان تلاش می‌کند قاری صلاح‌الدین ایوبی، از فرماندهان بانفوذ ازبک، را که تاکنون در هیچ مسندی نیز مستقر نشده است، بازداشت کند.
قاری صلاح‌الدین نیز تحت تعقیب است؛ او ازجمله فرماندهانی بود که در ۱۵ اگست، کاخ ریاست‌جمهوری افغانستان را تصرف کرد و بر کرسی رئیس‌جمهوری فراری افغانستان تکیه زد.
این اقدام‌های طالبان بیش از همه تنور جنگ قومی در افغانستان را داغ می‌کند و احتمال وقوع یک جنگ ویرانگر دیگر در افغانستان را تا بهار پیش‌رو که می‌تواند به فروپاشی درونی دولت طالبان منجر شود، افزایش می‌دهد.
ایندپندنت
۲۰۲۱/۱۳/۱
