پلت‌فورم راه حل های جابجایی آسیا (ADSP) با نشر گزارشی گفته است که به دلایل مختلف از جمله فراهم‌نبودن اسکان پایدار در افغانستان، ممکن عودت‌کنندگان افغان دوباره راه مهاجرت را در پیش گیرند.
این پلت‌فروم که ابتکار مشترک شورای پناهندگان دنمارک (DRC)، کمیته بین‌المللی نجات (IRC) و شورای پناهندگان ناوری (NRC) است، برای کمک به توسعه راه‌های حل جامع برای جمعیت‌های آواره در آسیا کار می‌کند.
بر اساس گزارش این پلت‌فورم، از ماه‌های پسین ۲۰۲۳ به این طرف به بیش از نیم میلیون مهاجر افغان که بسیاری از آنها نیاز به حمایت بین‌المللی دارند، دستور اخراج از پاکستان داده شده است.
گزارش گفته است که عودت‌کنندگان در افغانستان با خطرات حاد حفاظتی مواجه شده اند، زیرا آنها بدون دارایی و بدون دسترسی به اطلاعات یا زمان برای آماده سازی بازگشت خود، و متعاقب آن ادغام مجدد، بازگشته اند.
گزارش با اشاره به اینکه روند بازگشت مهاجرین افغان در شرایطی صورت گرفته که شرایط برای ادغام مجدد پایدار برآورده نشده، تاکید است: “اگر دلایل خروج اولیه شناسایی نشود، بازگشت‌کنندگان احتمالاً دوباره [افغانستان را] ترک خواهند کرد. دستیابی به هر راه حل بادوام در شرایطی که بازگشت آماده نیست و باعث ایجاد استرس و اضطراب در بین عودت‌کنندگان و جوامع دریافت کننده آنها می‌شود، دشوار خواهد بود”.
پلت‌فورم راه حل های جابجایی آسیا به مشکلات ادغام به دلیل خلاهای معلوماتی و فقدان اسناد در افغانستان، نگرانی حفاظتی پس از عودت، شکست در بازگشت و ادغام مجدد را از دلایلی بیان کرده که ممکن منجر به مهاجرت دوباره عودت‌کنندگان شود.
گزارش گفته است که در افغانستان، عودت کنندگان مصاحبه شده اکثراً گزارش دادند که فاقد اطلاعاتی هستند که بتوانند از آنها برای محافظت از خود استفاده کنند.
یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که بیشتر زنان عودت‌کننده هرگونه مدارکی را که داشتند به اشتراک می‌گذاشتند؛ اوراق شان از پاکستان، برگه ثبت نام افغانستان شان از مرز و نیز یک کارت شماره خط تیلفون (آواز) را نشان می‌دادند، بدون اینکه واقعاً بدانند یا بفهمند که نشان‌دهنده چیست.
در گزارش آمده است: “بسیاری از اطلاعاتی که آنها نشان دادند برای آنها قابل درک نبود – کاغذهای پاکستانی به زبان انگلیسی، یا کارت‌های خط تیلفون به زبان دری یا پشتو، برای کسانی که سواد ندارند، اصلاً اطلاعاتی ندارند”.
همچنان در گزارش مسایل حفاظت از زنان باردار عودت‌کننده، خشونت جنسیتی و سایر نگرانی‌های بهداشتی زنان اشاره شده است.
پلت‌فورم راه حل های جابجایی آسیا گفته است که زنان فاقد اسناد و مدارک اغلب در انجام کار با محدودیت‌هایی روبرو هستند. گزارش گفته برخی زنان مهاجر افغان که در پاکستان مهارت کسب کرده‌اند، توضیح دادند که با محدودیت‌های موجود در افغانستان، “می‌ترسند که نتوانند کار کنند”.
حفاظت از کودکان و دسترسی به خدمات، پس از بازگشت، یک نگرانی اصلی حفاظتی خانواده‌های عودت‌کننده در این گزارش ذکر شده است.
گزارش با اشاره به اینکه در شرایطی که وضعیت در افغانستان هنوز برای معیشت و یافتن شغل پایدار مساعد نیست، بزرگترین مانع در راه ادغام مجدد عودت‌کنندگان مشکل مالی است.
پیشنهادات
تخصیص زمین برای عودت‌کنندگان با تمام تسهیلات مورد نیاز زندگی، برنامه‌ریزی راه‌های حل بادوام برای ادغام مجدد و اجازه دادن به برنامه‌های خاص برای هدف قرار دادن نیازهای حفاظتی و بهداشتی زنان عودت‌کننده، دسترسی کودکان به آموزش و سلامت، به ویژه از طریق مکانیزم های مبتنی بر جامعه، از جمله پیشنهادات این گزارش به حکومت طالبان است.
همچنان گزارش از پاکستان خواسته است که هرگونه برنامه اخراج مهاجران به افغانستان را تا زمان طراحی و هماهنگ‌کردن یک روند منظم متوقف کند و بر اساس میثاق‌های بین‌المللی اصل “بازگشت داوطلبانه” را رعایت کند.
پلت‌فورم راه حل های جابجایی آسیا تاکید کرده است که حکومت پاکستان باید افغان‌هایی تازه وارد به آن کشور را که به کمک بین‌المللی نیاز دارند، شناسایی و با ارایه اسناد قانونی کافی برای اقامت از آنها حمایت کند.
گزارش تاکید کرده است که پاکستان در پالیسی‌هایش این واقعیت را در نظر بگیرد که شرایط در افغانستان برای بازگشت پایدار نامناسب است و در شرایط فعلی، بازگشت ممکن است منجر به نگرانی‌های حقوق بشر شود.
این پلت‌فورم خواستار حمایت تخنیکی و مالی نهادهای امدادرسان، جامعه جهانی و سازمان ملل متحد برای رسیدگی به وضعیت عودت‌کنندگان افغان از کشورهای همسایه شده است.
بر اساس آمار کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان، پیش از این ۳.۲ میلیون مهاجر افغان در پاکستان زندگی می‌کردند، اما به گفته وزارت داخله خیبر پشتونخوا از نومبر سال گذشته تا اکنون حدود ۶۰۰هزار مهاجر افغان به کشورشان بازگشته اند.
