برخلاف پیش‌بینی‌ها در مورد تقویت گروه‌های تروریستی در افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی از این کشور، ارزیابی‌های اخیر نشان می‌دهند که سازمان‌هایی مانند القاعده و دولت اسلامی هنوز توانایی حمله در خارج از افغانستان را پیدا نکرده اند. ارزیابی‌های تازه توسط مقامات ایالات متحده نشان می‌دهند که هر دو گروه تروریستی همچنان قصد حمله به ایالات متحده و متحدان غربی آن را دارند، اما فعلاً توانایی آن را بدست نیاورده اند.
کرستین ابی زید، رییس مرکز ملی مبارزه با تروریزم، به قانونگذاران امریکایی گفت: ” سازمان های تروریستی مانند داعش و القاعده همچنان به حمله در داخل ایالات متحده متعهد هستند. ” ابی زید افزود: ” توانایی القاعده برای تهدید ایالات متحده از افغانستان کاملاً محدود است. ” او کشته شدن ایمن الظواهری را یکی از دلایل آن خوانده است.
در مورد شاخهٔ خراسان گروه داعش، ابی زید گفت که این گروهٔ وابسته به داعش در افغانستان یکی از موثرترین گروه‌های دولت اسلامی است، اگرچه هنوز توانایی حمله به خارج از منطقه را نشان نداده است. او گفت: “تهدید امروزی بیشتر به شکل انفرادی که از این گروه‌ها الهام گرفته، می‌باشد نه یک توطئه برنامه ریزی شده توسط یک شبکه.”
نتیجه‌گیری‌های ابی‌زید و دیگران بسیار متفاوت از هشدارهایی است که برخی از مقامات کلیدی ایالات متحده در ماه‌های پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در اگست ۲۰۲۱ داده بودند. آنها گفته بودند که هم القاعده و هم شاخهٔ خراسان گروه داعش می‌توانند توانایی خود را برای حمله به خارج از افغانستان بازسازی کنند و در جریان یک سال یا زودتر بر غرب حمله کنند.
اما ارزیابی‌های تازه و یافته‌های استخباراتی اخیر نشان می‌دهند که نه القاعده و نه شاخهٔ خراسان داعش راهی برای رشد در غیاب نیروهای امریکایی پیدا کرده‌اند. بر اساس گزارش تازه منتشر شده توسط سرمفتش وزارت دفاع، ادارهٔ استخبارات دفاعی تخمین می‌زند که حدود ۱۲ تن از اعضای اصلی و حدود ۲۰۰ عضو القاعده در افغانستان حضور دارند.
ادارهٔ استخبارات دفاعی و سایر ادارات استخباراتی ایالات متحده به این باور اند که با وجودیکه طالبان به پناه‌دادن القاعده ادامه خواهند داد، اما اکنون قدرت در اختیار وابستگان القاعده است نه رهبری اصلی القاعده که در حال حاضر در افغانستان حضور ندارند.
ابی زید به قانونگذاران گفت: “ما همچنان به دنبال نشانه‌هایی هستیم که آیا القاعده پس از سه ماه از کشته شدن الظواهری جانشینی برای او انتخاب کرده است؟ ما به ویژه بر نقشی که رهبران میراثی مستقر در ایران مانند سیف العادل ممکن است در آینده این سازمان ایفا کنند، تمرکز کرده ایم. ” چندین سازمان استخباراتی غربی مدت‌هاست که العادل را محتمل‌ترین وارث الظواهری می‌دانند، اما بر اساس گزارش سرمفتش وزارت دفاع ایالات متحده، العادل هنوز ایران را به مقصد افغانستان ترک نکرده است.
ادارهٔ استخبارات دفاعی در گزارش گفته است که شاخهٔ خراسان گروه داعش در شش ماه گذشته رشد کمی داشته و نیروی متشکل از دو هزار جنگجو را حفظ کرده اما نتوانسته کنترول هیچ منطقه‌ای را در دست بگیرد. با این حال، گزارش سرمفتش وزارت دفاع هشدار می دهد که شاخهٔ خراسان داعش همچنان “یک تهدید تروریستی مهم در افغانستان” است، زیرا با حاکمان این کشور (طالبان) می جنگد.
در این گزارش آمده است: “بمب‌گذاری‌های انتحاری، کمین‌ها و ترورهای آن به طور معمول مقامات طالبان، اقلیت‌های مذهبی و منافع خارجی را هدف قرار می‌دهند.” در گزارش آمده است که از ماه جولای الی سپتمبر، این گروه کم از کم مسوولیت ۴۱ حمله را در هشت ولایت افغانستان به عهده گرفته است.
به گفتهٔ گزارش، به نظر می رسد شاخهٔ خراسان داعش نیز تمایل به گسترش دامنه خود دارد، اگرچه در حال حاضر تلاش‌های آنان برای گسترش به آسیای مرکزی و حملات علیه کشورهایی مانند پاکستان و اوزبیکستان محدود شده است. با این حال، برخی از مقامات ایالات متحده همچنان در چگونگی تکامل تهدید از جانب افغانستان محتاط هستند.
کرستوفر ری، رییس اداره تحقیقات فدرال امریکا یا (FBI) به قانونگذاران گفت: “تهدید سازمانهای تروریستی خارجی مانند القاعده برای تشکیل مجدد در افغانستان پس از عقب نشینی ما بسیار واقعی است و توانایی ما برای جمع آوری اطلاعات ارزشمند در داخل افغانستان کاهش یافته است “. ری افزود: “با گذشت زمان، من نگران این هستم که منابع استخباراتی کمتر و کمتری در مورد آنچه که القاعده در افغانستان انجام می دهد یا نمی‌دهد، داشته باشیم. ما در مورد توانایی القاعده و داعش برای الهام بخشیدن به حملات حتا از آنجا بسیار نگران هستیم. “
