وزارت امور خارجه ایالات متحده روز جمعه گزارشی را در مورد خروج نیروهای این کشور از افغانستان پس از بررسی های لازم منتشر نمود که نشان می دهد تصمیمات دولت ترامپ و بایدن برای خروج تمام نیروهای آمریکایی از افغانستان پیامدهای زیانباری داشته و جزئیات شکست های شماتت بار دولت فعلی که منجر به خروج مرگبار و پر هرج و مرج آمریکا از آن کشور پس از نزدیک به دو دهه حضور شده است.
در این گزارش طبقه بندی نشده و غیرمحرمانه آمده است: “تصمیم رئیس جمهور پیشین (دونالد) ترامپ و رئیس جمهور (جو) بایدن برای پایان دادن به مأموریت نظامی ایالات متحده در افغانستان پیامدهای جدی برای بقای دولت افغانستان و امنیت آن داشت.”
این تصمیمات فراتر از محدوده این بازنگری است، اما تیم AAR (بررسی پس از کنش) دریافت که در طول حکمرانی هر دو دولت، در سطح ارشد به اندازه کافی بدترین سناریوها و اینکه چقدر سریع ممکن است دنبال شوند، وجود نداشت.
این گزارش بیش از یک سال پس از تکمیل بررسی 90 روزه تخلیه به طور علنی منتشر شد و شامل یافته‌هایی در مورد آخرین هفته‌های پرفراز و نشیب حضور ایالات متحده در افغانستان و همچنین تعدادی توصیه برای پیشرفت در آینده است.
یک مقام ارشد وزارت امور خارجه توضیحی نداد که چرا انتشار این گزارش طولانی شده است و چرا این گزارش قبل از تعطیلات آخر هفته منتشر شده است اما وی اظهار داشت که آنها در مورد سؤالات مربوط به “فرایند” بحث نمی کنند.
بایدن در پاسخ به سوالی درباره این گزارش روز جمعه و اینکه آیا اعتراف کرده است که «اشتباهاتی در طول خروج» وجود داشته است، خاطرنشان کرد که او قول داده بود که القاعده «آنجا نخواهد بود».
رئیس جمهور پس از سخنانی در کاخ سفید در پاسخ به این سوال با جدیت گفت: «گفتم از طالبان کمک می گیریم». “حق با من بود!”
ارزیابی اطلاعاتی ایالات متحده در ماه اگست گذشته نشان داد که القاعده پس از خروج ایالات متحده در افغانستان بازسازی نشده است.
عقب نشینی دیوانه وار دولت بایدن پس از 20 سال دخالت ایالات متحده، تحت نظارت شدید قانونگذاران عمدتا جمهوری خواه قرار گرفته است. با این حال، اتهامات در مورد اینکه چه کسی مسئول هفته های پر هرج و مرج پایانی بود، عمدتاً در راستای خطوط حزبی قرار گرفته است، با انگشتان جمهوری خواهان به سمت دولت بایدن و دموکرات ها، از جمله کاخ سفید، و مقصر دانستن دولت ترامپ برای توافقی که باعث خروج آمریکا از این کشور شد.
انتقاد شدیدتر از اقدامات بایدن نسبت به سند قبلی کاخ سفید
گزارش وزارت امور خارجه در مقایسه با خلاصه سند کاخ سفید که در ماه آپریل منتشر شد، حاوی انتقاد شدیدتر از اقدامات دولت بایدن است. آن سند تصمیمات دولت ترامپ را به دلیل ایجاد شرایطی که منجر به هرج و مرج تخلیه شد، مقصر دانست و آشکارا اشتباهی را نپذیرفت.
در این گزارش آمده است: «زمانی که دولت ترامپ از قدرت خارج شد، سؤالات کلیدی در مورد اینکه چگونه ایالات متحده به ضرب الاجل ماه می 2021 برای عقب نشینی کامل نظامی عمل می کند، چگونه ایالات متحده می تواند پس از آن عقب نشینی، حضور دیپلماتیک خود را در کابل حفظ کند، این گونه سوالات بی پاسخ ماند و ممکن است برای کسانی که واجد شرایط برنامه ویزای مهاجرتی ویژه (SIV) هستند و همچنین سایر افغان های در معرض خطر، چه اتفاقی رخ دهد.
هنگامی که بایدن در آپریل 2021 تصمیم گرفت تا عقب نشینی کامل را ادامه دهد، با ضرب الاجل جدید در 11 سپتمبر 2021، سرعت متعاقب “عقب نشینی” ارتش ایالات متحده از افغانستان “مشکلاتی را که وزارت برای کاهش از دست دادن توانمندسازهای کلیدی ارتش با آن مواجه بود تشدید کرد “، بیان نمود.
در این گزارش آمده است: “تصمیم برای واگذاری پایگاه هوایی بگرام به دولت افغانستان به این معناست که میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی (HKIA) تنها راه برای عملیات تخلیه غیر جنگی احتمالی (NEO) خواهد بود.”
عملیات تخلیه باید تسریع می شد که در اواسط ماه اگست 2021، به دنبال دستاوردهای سریع طالبان، رئیس جمهور اشرف غنی از افغانستان فرار کرد و دولت در کابل سقوط کرد.
در این گزارش آمده است: «خروج ناگهانی رئیس جمهور غنی از کابل و سقوط شهر به دست طالبان با سرعتی اتفاق افتاد که تقریباً همه ناظران نزدیک را غافلگیر کرد و حتی افغان‌هایی که قصد عزیمت داشتند، برای فروش اموال و حل و فصل امور خود وقت لازم را پیدا نکردند.»
در این بیانیه آمده است: «اما نشانه‌های هشداردهنده‌ای وجود داشت مبنی بر اینکه چشم‌انداز نیروهای دولت افغانستان برای دفاع از کابل و مقاومت برای انتقال قدرت از طریق مذاکره در حال از بین رفتن است».
مدیریت عملیات تخلیه یکی از بخش هایی بوده است که دولت و وزارت امور خارجه بیشترین انتقاد را داشته است، زیرا هزاران افغانی که در کنار نیروهای آمریکایی خدمت کرده بودند، رها شدند و آنهایی که باقی ماندند در شرایط خطرناک تلاش کردند تا به میدان هوایی رسیده و قبل از پایان تلاش‌های تخلیه، خارج شوند.
“ایالات متحده برنامه‌ریزی نظامی برای یک عملیات تخلیه غیر جنگی Noncombatant Evacuation Operations احتمالی برای مدتی در حال انجام آن بودند، اما مشارکت وزارتخانه در فرآیند برنامه‌ریزی این عملیات به دلیل این واقعیت که مشخص نبود چه کسی در این وزارتخانه رهبری را در اختیار دارد، با مانع روبرو شد.”
“مقامات ارشد دولت تصمیمات روشنی در مورد جهانِ افغان های در معرض خطر که تا زمان شروع عملیات شامل می شوند، نگرفته بودند و همچنین تعیین نکرده بودند که این افغان ها کجا انتقال داده شوند. این مسئله به طور قابل توجهی به چالش هایی که وزارت و وزارت دفاع در طول تخلیه با آن مواجه بودند، افزود.”
بحران غیرقابل اجتناب شد
بر اساس این بررسی، “آماده سازی و برنامه ریزی برای بحران تا حدی به دلیل نگرانی در مورد سیگنال هایی که ممکن است ارسال شود، به ویژه هر چیزی که ممکن است نشان دهد ایالات متحده اعتماد خود را به دولت افغانستان از دست داده و در نتیجه به فروپاشی آن کمک می کند، مهار شد” که در اواسط آگوست 2021 انجام داد.
اگرچه وزارت امور خارجه یک گروه ویژه هماهنگی ها برای مسئله افغانستان ایجاد کرد، اما “به دلیل بدتر شدن اوضاع در افغانستان در اواخر جولای و اوایل ماه اگست 2021، نتوانست یک گروه ویژه عملیاتی گسترده‌تری ایجاد کند”.
در این گزارش با اشاره به طبقه وزارت امور خارجه که دفاتر مقامات ارشد در آن مستقر هستند، آمده است: “نامگذاری طبقه هفتم برای نظارت بر همه عناصر واکنش به بحران، هماهنگی بین خطوط مختلف تلاش را بهبود می بخشد.”
این گزارش خاطرنشان کرد که در این هرج و مرج، وزارت امور خارجه “حجم عظیمی از تماس‌ها و پیام‌های دریافتی به وزارتخانه از سوی سایر سازمان‌های دولتی، کنگرس و مردمی که در مورد موارد فردی عمدتاً در مورد افغان‌های در معرض خطر تحقیق می‌کردند، دریافت نمود” که پالش بزرگی بود.
علاوه بر این، وزارت امور خارجه “اثبات کرد که نمی‌تواند افراد حاضر در کابل را از دریافت تماس‌ها و پیام‌های متعدد و مستقیم از سوی مقامات ارشد فعلی یا سابق، اعضای کنگرس و یا شهروندان خصوصی ویژه و سرشناس که درخواست و در برخی موارد درخواست کمک به افغان های در معرض خطر می‌کنند، مساعدت نمایند.”
در این بررسی آمده است: “پاسخ به چنین خواسته‌هایی اغلب کارکنان بخش را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد و مانع از تلاش برای بیرون راندن گروه‌های بزرگ‌تر از مردم می‌شود”.
در این بیانیه آمده است: “تغییر مداوم دستورالعمل‌های خط‌مشی و پیام‌های عمومی از واشنگتن در مورد اینکه کدام قشر از مردم واجد شرایط جابه‌جایی هستند و اینکه سفارت چگونه باید جریان را مدیریت کند، بر سردرگمی افزوده است و اغلب حقایق کلیدی را در نظر نمی‌گیرد.»”
جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی، روز جمعه به سی‌ان‌ان گفت که بایدن قصد داشت، تیم برای “احتمالات کم، پرخطر و برای بدترین سناریوها آماده باشد»”. کربی به جزئیات این گزارش که نشان می دهد چگونه وزارت امور خارجه به طور کامل برای آن سناریوها آماده نشده است، اشاره نکرد.
تمام یافته های این بررسی منفی نبودند، و فعالیت کارمندانی را که در تلاش برای تخلیه دخیل بودند، به ویژه کارکنان سفارت ایالات متحده در کابل، ستایش کرد.
وزیر امور خارجه آمریکا در ایمیلی اظهار داشت که: “آمریکا آنچه را که من و خیلی‌ها قبلاً می‌دانستیم درست است تأیید کرد: مردم ما در افغانستان، واشنگتن و مکان‌هایی در سرتاسر جهان شجاعت، نبوغ و فداکاری فوق‌العاده‌ای برای انجام مأموریت در مواجهه با شرایط پیچیده و سخت نشان دادند.”
بلینکن در این ایمیل گفت: “در روزها، هفته‌ها و ماه‌های آینده، به گوش دادن صدای شما ادامه می‌دهم، از پیشرفت‌هایی که انجام می‌دهید یاد می‌گیرم و با شما کار خواهم کرد تا به هدف توصیه‌های بازبینی برسم.”
در این گزارش 11 توصیه توضیح داده شده است که بیشتر مربوط به واکنش و آمادگی وزارتخانه در مواقع بحرانی است.
“به ویژه، توصیه‌های بررسی پس از کنش، نیاز به برنامه‌ریزی بهتر برای بدترین سناریوها، بازسازی و تقویت قابلیت‌های مدیریت بحران اصلی وزارتخانه و اطمینان حاصل شود که مقامات ارشد گسترده ترین طیف ممکن از دیدگاه ها را می شنوند، از جمله آنهایی که مفروضات عملیاتی را به چالش می کشند یا خرد تصمیمات سیاستی کلیدی را زیر سوال می برند.” همچنین در این گزارش آمده است که حکمت و فراست تصمیمات کلیدی سیاست را زیر سوال ببرید.
