درگیری چهار روزه اخیر میان هند و پاکستان که در تاریخ 7 م آغاز شد و به آتش بس منتهی شد، به نظر می رسد که چین ممکن است به طور غیرمنتظره ای به عنوان پیروز از این بحران بیرون بیاید. در این درگیری که با عنوان “عملیات سندور” از سوی هند پس از قتل‌عام 26 نفر در پهلگام در 22 آپریل آغاز شد، دو طرف ادعای پیروزی کردند، اما اکنون به نظر می رسد که صنایع دفاعی چین ممکن است از این بحران بهره برداری کرده باشند.
این درگیری زمانی آغاز شد که هند حملاتی را به آنچه که زیرساخت های “تروریستی” در پاکستان خوانده شد، انجام داد. هند این حملات را به عنوان پاسخ به کشتار 26 نفر توسط شبه نظامیان در پهلگام معرفی کرد. پس از این پاسخ هند، هر دو طرف درگیری های نظامی تلافی جویانه با استفاده از پهپادها، موشک‌ها و جنگنده ها داشتند. هند از جنگنده های فرانسوی و روسی خود استفاده کرد و پاکستان از جنگنده‌های J-10 و J-17 خود که با همکاری چین ساخته می شود، بهره برد.
پاکستان ادعا کرد که حداقل شش هواپیمای هند را سرنگون کرده است، از جمله جنگنده های جدید فرانسوی رافال. هند همچنین به این ادعاها واکنشی نشان نداد و تنها گفت که عملیات ها به اهداف انتخابی خود دست یافته اند و تمامی خلبان ها سالم به خانه بازگشتند.
یک گزارش از مقامات آمریکایی بیان کرده است که پاکستان احتمالاً برای شلیک موشک های هوا به هوا به جنگنده های هند، از هواپیمای چینی J-10 استفاده کرده است. برخی کارشناسان معتقدند که پیروزی پاکستان در این درگیری و استفاده گسترده از سیستم های تسلیحاتی چینی، به نفع صنعت دفاعی چین تمام شده است. در واقع، برخی از تحلیلگران این لحظه را به “لحظه دیپ سیک” برای صنعت دفاعی چین تشبیه کردند، همانطور که یک استارتاپ چینی در ماه جنوری امسال موفق شد در عرصه تکنولوژی با غول های آمریکایی رقابت کند.
ژئو بو، تحلیلگر بازنشسته چینی از ارتش آزادی بخش خلق چین، گفت: “این درگیری یک تبلیغ بزرگ برای صنعت تسلیحات چین بود. تا پیش از این، چین هیچ فرصت دیگری برای آزمایش پلتفرم های خود در شرایط جنگی نداشت.” گزارش ها نشان می دهند که سهام شرکت هوافضای چینی Avic Chengdu که جنگنده های J-10 را تولید می کند، پس از این درگیری تا 40 درصد افزایش یافت.
با این حال، برخی کارشناسان دیگر معتقدند که هنوز خیلی زود است که بخواهیم برتری سیستم های تسلیحاتی چینی را اعلام کنیم. والتر لادویگ، استاد کالج کینگ لندن، گفت که هنوز مشخص نیست که آیا جنگنده های چینی واقعاً توانسته اند بر هواپیماهای نیروی هوایی هند، به ویژه جنگنده های رافال، غلبه کنند یا خیر.
وی توضیح داد که در یک دکترین نظامی استاندارد، ابتدا باید دفاع هوایی دشمن را سرکوب کرده و برتری هوایی را به دست آورد، سپس به اهداف زمینی حمله کرد. اما به نظر می رسد که هدف نیروی هوایی هند در این عملیات به طور عمدی جلوگیری از هرگونه واکنش تلافی جویانه از سوی پاکستان بود.
چین همچنین هنوز در مورد گزارش ها مبنی بر سرنگونی جنگنده های غربی توسط جنگنده های J-10 اظهارنظری نکرده است. با این حال، گزارش های غیررسمی در چین که ادعا می کنند جنگنده های J-10 موفق به سرنگونی یک جنگنده غربی شده اند، در رسانه های اجتماعی این کشور موجی از شادی و پیروزی ایجاد کرده است.
کارلوتا رینائودو، پژوهشگر و عضو تیم بین المللی برای مطالعه امنیت در ورونا، گفت که رسانه های اجتماعی چین با پیام های ملی گرایانه پر شده اند، حتی اگر هنوز به نتیجه گیری قطعی در مورد این گزارش ها نرسیده ایم. “در حال حاضر، برداشت ها بسیار مهم تر از واقعیت هستند. اگر به این صورت نگاه کنیم، پیروز اصلی چین است.”
برای چین، پاکستان یک متحد استراتژیک و اقتصادی مهم است. چین بیش از 50 میلیارد دالر برای ساخت زیرساخت ها در پاکستان از طریق کریدور اقتصادی چین – پاکستان سرمایه گذاری کرده است. بنابراین، یک پاکستان ضعیف به نفع چین نیست.
امتیاز گل، تحلیلگر امنیتی پاکستانی، اظهار داشت: “چین در این درگیری تفاوت حیاتی ایجاد کرد. این مسئله به طور غیرمنتظره ای هند را غافلگیر کرد. آنها احتمالاً عمق همکاری در جنگ های مدرن بین پاکستان و چین را پیش بینی نکرده بودند.”
متخصصان و کارشناسان می گویند که عملکرد جنگنده های چینی در شرایط واقعی جنگ به دقت در پایتخت های غربی تحلیل شده است زیرا این موضوع می تواند تأثیرات زیادی بر تجارت جهانی تسلیحات داشته باشد. ایالات متحده بزرگترین صادرکننده تسلیحات در جهان است و چین در رتبه چهارم قرار دارد. چین بیشتر سلاح های خود را به کشورهای در حال توسعه مانند میانمار و پاکستان می فروشد. پیشتر، سیستم های تسلیحاتی چین به دلیل مشکلات فنی و کیفیت پایین مورد انتقاد قرار گرفته بود.
در نهایت، این اولین بار نیست که هند یک هواپیما را در درگیری با پاکستان از دست می دهد. در سال 2019، در یک نبرد هوایی کوتاه مدت میان دو کشور پس از حملات هوایی هند به اهداف تروریستی در پاکستان، یک جنگنده روسی MiG-21 هند در خاک پاکستان سرنگون شد و خلبان آن اسیر شد.
هند با این حال گفت که خلبان پس از سرنگونی چند جنگنده پاکستانی، از جمله یک جنگنده آمریکایی F-16، از هواپیما پرتاب شده است. پاکستان این ادعا را رد کرد.
علیرغم گزارش ها مبنی بر سرنگونی جنگنده های هند در هفته گذشته، متخصصانی مانند لادویگ معتقدند که هند توانسته است “طیف وسیعی از اهداف” را در داخل پاکستان هدف قرار دهد که این موضوع اغلب از سوی رسانه های بین المللی نادیده گرفته شده است.
نیروی هوایی هند در یک حمله هماهنگ، موشک هایی به 11 پایگاه هوایی پاکستان در سراسر کشور پرتاب کرد، از جمله پایگاه هوایی استراتژیک نور خان در نزدیکی راولپندی که نزدیک به ستاد فرماندهی نظامی پاکستان است. این هدف، که یک هدف حساس است، پاکستان را غافلگیر نمود.
لادویگ می گوید که این بار نیروی هوایی هند طبق دکترین نظامی استاندارد عمل کرده و ابتدا به سیستم های دفاع هوایی و راداری پاکستان حمله کرده و سپس به اهداف زمینی پرداخته است. هواپیماهای هند از مجموعه ای از موشک ها، مهمات پروازی و پهپادها استفاده کردند، علیرغم اینکه پاکستان از سیستم دفاع هوایی HQ-9 چینی استفاده می کرد.
“به نظر می رسد حملات دقیق و هدفمند بوده اند. گودال هایی که در وسط باندهای فرودگاه دیده می شدند، دقیقاً نقطه ای ایده آل برای هدف قرار دادن بودند. اگر این درگیری طولانی تر می شد، نمی دانم نیروی هوایی پاکستان چقدر طول می‌کشید تا این تأسیسات را دوباره عملیاتی کند.”
با این حال، لادویگ می گوید که با عدم ورود نیروی هوایی هند به جزئیات عملیات، ارتش هند “کنترل روایت را از دست داد.”
در پاسخ به حملات هند، پاکستان گفت که حملات موشکی و هوایی به چندین پایگاه هوایی هند در مرزهای جلو را انجام داده است، اما دهلی نو گفت که این حملات به تجهیزات و پرسنل آسیبی وارد نکرد.
با درک این که وضعیت در حال خارج شدن از کنترل است، ایالات متحده و متحدان آن وارد شدند و فشار آوردند تا هر دو کشور جنگ را متوقف کنند.
اما برای هند، کارشناسان می گویند که این بحران زنگ خطری بود. چین ممکن است در مورد جزئیات درگیری اخیر هند و پاکستان اظهار نظر نکرده باشد، اما مطمئناً می خواهد نشان دهد که سیستم های تسلیحاتی آن به سرعت در حال رقابت با غرب هستند.
دهلی نو آگاه است که جنگنده هایی که چین به پاکستان تحویل داده، مدل های قدیمی تر هستند. چین در حال حاضر جنگنده های پیشرفته تر J-20 را به خدمت گرفته است که قادر به فرار از رادارها هستند.
هند و چین دارای یک اختلاف مرزی طولانی مدت در امتداد هیمالیا هستند و در سال 1962 یک جنگ مرزی کوتاه مدت بین دو کشور در گرفت که منجر به شکست هند شد. در ماه جون 2020 نیز یک درگیری مرزی کوتاه مدت در لاداخ رخ داد.
کارشناسان می گویند که هند به شدت نیاز دارد که سرمایه گذاریبیشتری در بخش های دفاعی خود، به ویژه در زمینه هوایی، انجام دهد تا بتواند در برابر تهدیدات احتمالی از سوی چین و پاکستان مقاومت کند. در حال حاضر، هند در حال تلاش برای ارتقاء نیروهای هوایی خود از جمله خرید جنگنده های رافال از فرانسه و بهبود سیستم های دفاعی خود است.
به گفته برخی تحلیلگران، تقویت همکاری های دفاعی میان چین و پاکستان می تواند به ایجاد یک بلوک نظامی قدرتمند منجر شود که به طور بالقوه توانایی های هند را در منطقه محدود کند. هند که به طور سنتی به عنوان یک قدرت برتر در جنوب آسیا شناخته می شود، اکنون با چالش های جدی تری در برابر همسایگان خود روبه روست.
در این راستا، هند نیاز دارد که بیشتر به تنوع منابع تسلیحاتی و بهبود روابط با شرکای جهانی خود توجه کند. همچنین، تقویت قابلیت های نظامی در زمینه های جدید مانند فناوری های فضایی، سایبری و پهپادها نیز برای مقابله با تهدیدات نوین ضروری است.
از سوی دیگر، چین از فرصت های موجود در این بحران به خوبی استفاده کرده است. با کمک به پاکستان در توسعه و تقویت توانمندی های دفاعی خود، چین نه تنها موقعیت استراتژیک خود را در جنوب آسیا تقویت می کند، بلکه به طور غیرمستقیم به گسترش نفوذ خود در منطقه نیز کمک می کند. چین که در سال های اخیر به یک قدرت جهانی بزرگ در زمینه تسلیحات تبدیل شده است، اکنون به طور فعال در حال گسترش بازارهای تسلیحاتی خود به کشورهای در حال توسعه مانند پاکستان، میانمار و سایر کشورهای آسیای جنوبی است.
این روند می تواند تغییرات چشمگیری در تعادل قدرت در منطقه ایجاد کند و به ویژه برای هند، یک چالش جدید به حساب آید. در نهایت، بحران اخیر هند و پاکستان نشان دهنده پیچیدگی های جدید در سیاست های دفاعی و ژئوپولیتیکی منطقه است که در آن چین به طور فزاینده ای نقشی کلیدی ایفا می کند.
در نتیجه، هر چند این درگیری ممکن است پایان یافته باشد، اما آنچه که باقی می ماند، یک بازنگری اساسی در رویکردهای استراتژیک هند، پاکستان و چین نسبت به یکدیگر است. چین با استفاده از این فرصت، توانسته است موقعیت خود را در منطقه تقویت کند، و این مسأله می تواند به ویژه برای هند یک چالش بزرگ در آینده باشد.
مطلبی از نشریه بی بی سی
