با انتخاب شوکت میرضیایف به عنوان رئیس جمهور در سال 2016، ازبکستان به طور قابل توجهی سیاست خود را در جهت افغانستان افزایش داده است. از آن زمان، استراتیژی افغانستان در ازبکستان معنادارتر، عملگراتر و پویاتر شده است.
تایید واضح این موضوع، ابتکارات صلح ازبکستان با هدف حل و فصل اوضاع در افغانستان است. به طور خاص، در سال 2018 به ابتکار رئیس جمهور ازبکستان، در تاشکند یک کنفرانس بین المللی در سطح عالی در مورد افغانستان “روند صلح، همکاری امنیتی و ارتباط منطقه ای” برگزار شد.
در اعلامیه تاشکند که در نتیجه کنفرانس فوق الذکر به تصویب رسید، برای اولین بار، یک اجماع جهانی در مورد نیاز به حل و فصل سیاسی وضعیت افغانستان تثبیت شد. یعنی کشورهای جهان که درگیر بحران افغانستان هستند، دوباره به این واقعیت پی برده اند که جنگ افغانستان راه حل نظامی ندارد. این امر انگیزه محسوسی برای از سرگیری روند صلح و آغاز مذاکرات بین الافغانی ایجاد کرد.
بنابراین، ازبکستان سهم خود را در پایان دادن به درگیری ها در افغانستان و کاهش مولفه نظامی بحران افغانستان ایفا کرده است.
رویداد مهم بعدی در این زمینه کنفرانس بین المللی سطح بالا «آسیای مرکزی و جنوبی: اتصال منطقه ای، چالش ها و فرصت ها» بود که در تاریخ 15-16 جولای 2021 در ازبکستان برگزار شد. این رویداد بر نقش مهم صلح و ثبات در افغانستان برای تقویت روابط بین منطقه ای تاکید کرد.
در این رابطه، برنامه های ازبکستان برای ایجاد یک مدل استوار از اتصال بین منطقه ای میان آسیای مرکزی و جنوبی را می توان به عنوان ادامه منطقی و بخش مهمی از استراتژی افغانستان نظام جمهوریت در نظر گرفت.
با این حال، با تحولات سیاسی اخیر در افغانستان، یعنی با روی کار آمدن طالبان، می توان از آغاز مرحله جدیدی از تلاش های سیستمیک ازبکستان برای تثبیت وضعیت در افغانستان صحبت کرد. ویژگی بارز این دوره تغییر تاکید در سیاست ازبکستان در قبال افغانستان از تضمین ثبات سیاسی به لزوم جلوگیری از تشدید وضعیت اقتصادی اجتماعی در این کشور است.
چنین اهدافی توسط نگرانی تاشکند در مورد بحران اقتصادی فزاینده در افغانستان و پیامدهای غیرقابل پیش بینی ناشی از آن دیکته شده است. به ویژه، امروز افغانستان در حال تجربه یک بحران انسانی و اجتماعی-اقتصادی است که در مقیاس خود بی سابقه است.
با درک این موضوع، مقامات ازبکستان در سال 2022 کنفرانس بعدی تحت عنوان “افغانستان: امنیت و توسعه اقتصادی” را برگزار کردند. در جریان این رویداد، موضوع بازسازی اقتصادی پس از جنگ افغانستان به موضوع اصلی تبدیل شد.
همه عوامل فوق نشان می دهد که ازبکستان در تلاش است تا سیاست افغانستانی اش را با شرایط جدیدی که در اطراف و داخل افغانستان به وجود آمده است، تطبیق دهد.
در عین حال، ازبکستان از کشورهای غربی می خواهد تا مسدود کردن دارایی های خارجی افغانستان را متوقف کنند و به وضعیت انسانی در افغانستان توجه بیشتری داشته باشند.
جنبه مهم بعدی در سیستم روابط مدرن بین ازبکستان و افغانستان، همکاری های بشردوستانه است که در داخل آن کشور بسیار فعال است.
با جمع بندی جنبه های فوق از سیاست مدرن ازبکستان در افغانستان، می توان نتیجه گرفت که این کشور خود را به عنوان یک بازیگر منطقه ای قرار می دهد که قادر به برقراری روابط عملی با هر نیروی سیاسی در صحنه سیاسی افغانستان و تأثیر ثبات بخش بر روندهای در حال وقوع در داخل افغانستان است.
ازبکستان در استراتیژی خود برای افغانستان قصد دارد به عنوان هدایت کننده منافع همه کشورهای منطقه آسیای مرکزی که به ثبات اوضاع در افغانستان و توسعه جهت جنوبی روابط تجاری و اقتصادی علاقه مند هستند، عمل کند. بنابراین، چشم انداز این است که سیاست ازبکستان نه تنها برای افغانستان، بلکه رفاه اقتصادی را برای همه کشورهای آسیای مرکزی به ارمغان بیاورد.
