افغانستان در سال 2023 بر این اساس شکل خواهد گرفت که آیا رهبر طالبان، هیبت الله آخوندزاده، کنترل محکم خود را بر تمام تصمیم گیری ها حفظ می کند یا خیر. دومین پویایی حیاتی تروریسم و ستیزه جویی خواهد بود. بعید است که طالبان کنترل بهتری بر داعش داشته باشند. اما جبهه ضعیف مقاومت ملی و دیگر گروه هایی که به دنبال احیای جمهوری افغانستان هستند، حکومت طالبان را به طور جدی تهدید نمی کنند. در اینجا دو سوال باقی می ماند: آیا طالبان می تواند از سرکشی ها و جدایی های مهم جلوگیری کند؟ و آیا می تواند تروریسمی را که از افغانستان سرچشمه می گیرد، مهار کند، آیا قدرت های خارجی تمایلی به حمایت از گروه های ضد طالبان ندارند؟
با توجه به وضعیت پیش آمده در افغانستان، دیگر رهبران طالبان بر اساس همان حساب و کتاب عمل نخواهند کرد. آنها خواهان این هستند که افغانستان را برای مدت طولانی تحت کنترل اختیار خود داشته باشند. آنها معقتقدند که با انزوای شدید بین المللی، در عرصه اقتصاد هیچ پیشرفتی حاصل نخواهد شد. چهره‌های دیپلماسی طالبان مانند ملا عبدالغنی برادرو برخی از فرماندهان نظامی بسیار قدرتمند با شبکه‌ها و نفوذ قوی، از جمله ملا یعقوب، سرپرست وزارت دفاع، شامل بخش‌های بین‌المللی‌تر طالبان شدند.
به طور خصوصی، گفت‌وگوهای افغان و مقامات غربی اظهار داشته اند که این رهبران و دیگر مقامات طالبان بارها به دنبال متقاعد کردن هیبت الله برای لغو ممنوعیت تحصیل دختران و اشتغال زنان و سایر سیاست‌های بحث برانگیز بوده‌اند. اگرچه هیبت الله در سال 2016 از سوی شورای طالبان به دلیل ضعف مفروضش در تصمیم گیری انتخاب شد، اما علاوه بر اعتبار مذهبی، با مشت آهنین حکومت کرده است. بنابراین، چسبیدن به احکام یا لغو آن، موضوع یک جنگ قدرت داخلی است.
سازماندهی یک کودتای داخلی آشکار بسیار پرخطر است – که انشعاب طالبان را در بر خواهد داشت. کودتا مستلزم اتحاد عملی اساسی بین برادر، سراج و یعقوب ” که هیچ کدام به یکدیگر اعتماد ندارند ” و همکاری چندین فرمانده نظامی کلیدی دیگر طالبان است. که امروزه این احتمال هنوز اندک است.
تغییر قدرت به مراتب کم خطرتر، که ظاهراً در حال حاضر توسط رهبران ناراضی طالبان به دنبال آن هستند، اما دستیابی به آن هنوز دشوار است.
توافق ایالات متحده برای آزادی بشیر نورزی، قاچاقچی سرشناس مواد مخدر و مبادله او با یک گروگان آمریکایی، امکان تغییر قدرت داخلی را افزایش می دهد. بشیر در همان شبکه های قبیله ای مهم هیبت الله و نفوذ در درون طالبان جایگاه بزرگی دارد. حمایت او از تغییر در رهبری، مشروعیت به چنین حرکتی را می‌افزاید.
ترور خارجی هیبت الله ممکن است باعث تشدید سیاست های سفت و سخت شود، حتی توسط فرماندهان طالبان که عملاً از آنها حمایت نمی کنند، به دلیل نیاز اجتناب ناپذیر آنها به نشان دادن وفاداری خود. این را بدانیم که ترور ملا منصور رهبر سابق طالبان توسط ایالات متحده در سال 2016 یک اشتباه استراتژیک بود.
ابهامات جانشینی، رهبری طالبان را نیز احاطه کرده است. برادر دارای اعتبار داخلی مهمی است، اما فاقد پایگاه قدرت نظامی و پاکستان به شدت با آن مخالفت خواهد کرد. علیرغم نارضایتی پاکستان از ناتوانی و عدم تمایل سراج برای محدود کردن تحریک طالبان پاکستان (TTP) از تشدید حملات تروریستی در پاکستان، از جمله علیه اهداف اطلاعاتی پاکستان، سراج همچنان سرمایه اصلی پاکستان در افغانستان است. اما طالبان قندهاری، از جمله یعقوب و برادر، او را به عنوان یک امیر جدید نمی خوانند. به قدرت رسیدن یعقوب لقمه سختی برای غرب خواهد بود، اما شاید آسانتر از زندگی با هیبت الله باشد.
به طور خصوصی، گفت‌وگوهای افغان و مقامات غربی به من گفته‌اند که این رهبران و دیگر مقامات طالبان بارها به دنبال متقاعد کردن هیبت الله برای لغو ممنوعیت تحصیل دختران و اشتغال زنان و سایر سیاست‌های بحث برانگیز بوده‌اند. با این حال در حضار پس از تماشای هیبت الله، آنها اخراج شدند. اگرچه هیبت الله در سال 2016 از سوی شورای طالبان به دلیل ضعف مفروضش در تصمیم گیری انتخاب شد، اما علاوه بر اعتبار مذهبی، با مشت آهنین حکومت کرده است. بنابراین، چسبیدن به احکام یا لغو آن، موضوع یک جنگ قدرت داخلی است.
