کریدور واخان، نوار باریکی در ولایت بدخشان افغانستان، در چهارراه چهار کشور چین، پاکستان، افغانستان و تاجیکستان قرار دارد. کریدور واخان حدود 350 کیلومتر طول دارد و در انتهای شرقی آن 16 تا 64 کیلومتر عرض دارد، این کریدور به دو شاخک تقسیم می شود که در اطراف قلمرو برجسته چین می پیچد و 92 کیلومتر مرز بین دو کشور را تشکیل می دهد.
این دهلیز تا حدی یک ساخته سیاسی از «بازی بزرگ» بین امپراتوری بریتانیا و روسیه است. در شمال، توافقنامه بین امپراتوری ها در سال 1873، منطقه تاریخی واخان را با تبدیل رودخانه های پنج و پامیر به مرز بین افغانستان و امپراتوری روسیه سابق، عملاً تقسیم کرد. در جنوب، قرارداد خط دیورند در سال 1893 مرز بین هند بریتانیا و افغانستان را مشخص کرد. این امر باعث شد که یک نوار باریک از زمین تحت حاکمیت افغانستان به عنوان حائل بین دو امپراتوری باشد که در قرن بیستم به کریدور واخان معروف شد.
اگرچه مسیری بسیار ناهموار دارد، اما از نظر تاریخی از کریدور به عنوان یک مسیر تجاری استفاده می شد.
تاریخ گواه این واقعیت است که اهمیت استراتژیک این منطقه، کشورهای اطراف را به دنبال خود کشیده است. این کشورها عبارتند از افغانستان، ترکیه، ایران و اخیراً هند، پاکستان، روسیه و چین.
این کریدور در چارچوب CPEC مورد توجه مجدد قرار گرفته است، حتی اگر در گذشته مورد غفلت مقامات قرار گرفته بود. علاوه بر این، کریدور واخان به‌عنوان یک مسیر تجاری مدت‌هاست که توسط اروپایی‌ها و چینی‌ها برای دسترسی به اقیانوس هند از طریق سواحل دریای عرب به‌عنوان نقطه اتصال حیاتی مسیر ابریشم مورد استفاده قرار می‌گیرد. کریدور واخان به دلیل تغییر خطوط منطقه ای اهمیت ژئواستراتژیک زیادی برای افغانستان، چین و پاکستان خواهد داشت.
- اهمیت ژئوپلیتیک کریدور برای افغانستان
گشایش دهلیز واخان باعث افزایش نفوذ سیاسی افغانستان و ایجاد توازن در روابط آن با قدرت های بزرگ و کشورهای منطقه می شود. این امر دسترسی دولت طالبان را به این مناطق افزایش می دهد و به آن در ایجاد زیرساخت ها و ارتقای استانداردهای زندگی مردم فقیر در افغانستان کمک می کند. کریدور واخان افغانستان را با چین و پاکستان ادغام خواهد کرد که تلاش های این کشور برای اتصال افغانستان به هند از طریق بندر چابهار را تضعیف خواهد کرد.
اکنون توپ در زمین طالبان است، آنها باید با بهبود اعتبار حقوق بشر به ویژه در مورد حقوق زنان، به نگرانی های بین المللی بپردازند.
افغانستان می تواند کوتاه ترین مسیر تجاری برای پاکستان برای رسیدن به آسیای مرکزی و برای چین برای رسیدن به افغانستان باشد. این ارتباط تجاری قطعا صلح، امنیت، ثبات سیاسی و شکوفایی اقتصادی را در منطقه به ارمغان می آورد، به ویژه افغان ها را از فقر شدید بیرون می آورد و از بلایای انسانی در افغانستان جلوگیری می کند.
