در این ماه ها (میزان – قوس) در افغانستان تعدادی از محصولات ما مانند میوه های تازه، انگور، انار، سیب، پیاز، رومی و کچالو به بازار عرضه می شود و از این رو دهقان ها و باغداران حاصل یکساله را به دست می آورند. اما متأسفانه هیچ ابزاری برای ذخیره سازی و پروسس نداریم، دستورالعمل های لازم برای گمرک و بنادر را نداریم، بنابراین نصف حاصل را از دست می دهیم. در کنار این مشکل بانکنوت ها در بازار و چرخه اقتصادی نیز داریم. ما در حال حاضر فقط سکه پنج افغانی داریم، مابقی بانکنوت ها کاغذی هستند.
اما خوشبختانه پیسه ما به طور کامل دارای مشخصات زیر است: برای همه قابل قبول است، بادوام هستند، استفاده از آن آسان است (نمی توان آن را به اجزای کوچک تقسیم کرد، مانند دو افغانی، یک افغانی و پنجاه پولیس)، ارزش آن علیرغم بحران های فراوان، بحمدالله هنوز نسبتاً پایدار است، تولید، چاپ و توزیع آن خارج از صلاحیت جاعلان است، نماد ملی و ارزش فراگیری افغانستان. با تمام این ویژگی ها، پول ما (افغان) نیز وظایف خود را انجام می دهد، مثلاً; وسیله مبادله است، ارزش را تعیین می کند (معیار ارزش است)، وسیله اعتبار و پس انداز است، واحد شمارش و کارکردهای مشابه است.
پیسه در معاملات اقتصادی حالت شریان خون را دارد. با وجود این اهمیت و شباهت، بانکنوت ها به دلیل جابجایی مستهلک می شوند. افغان ها به طور کلی نمی توانند در حفاظت فیزیکی پول توجه کنند. در حال حاضر یکی از بانکنوت های یک صفره ما کاملاً فرسوده شده است، باید یک بانکنوت جدید چاپ شود (بودن یا نبودن؟). هر روز می بینیم که خریدار و فروشنده در حال جنجال با یکدیگر هستند که آیا این بانکنوت را بگیرند یا نه.
ما نباید فراموش کنیم که؛ چاپ پیسه فقط در صورت نیاز است، نه براساس زمان. تصمیم گیری در مورد موضوع چاپ بانکنوت فقط با بانک مرکزی است که شورای عالی پس از بررسی دقیق آن را توصیه می کند. در این زمینه، ایده ها با یکدیگر متفاوت است.
مردم عادی نیز باید این مشکل را حل کنند و افغانستان بانک نیز این مشکل را درک می کند. بحث چاپ بانکنوت جدید در روزهای آخر جمهوری مطرح بود و کار بسیار پیشرفت کرده بود، اما سقوط ناگهانی جمهوری، به رسمیت نشناختن امارت و تردید در استقلال بانک مرکزی این حرکت را به تاخیر انداخت. سال گذشته در همین زمان، بر اساس توافق دوحه، آمریکایی ها در مورد چاپ پیسه جدید با طالبان کمک کنند، اما اعلام تعطیلی مکاتب دخترانه تا امروز این اقدام را به تاخیر انداخت.
اگر این مشکل حل نشود، اطمینان امارت، جریان معاملات روزانه مردم، کاهش حجم فیزیکی پول و در نهایت مشکلات بیشتر در زمینه های استفاده از افغانی به وجود می آید. اگر پول کشورهای همسایه به امور داخلی کشور راه پیدا کند، ضربه بزرگ دیگری به کل اقتصاد ما خواهد بود.
راه حل این است که افغانستان بانک به عنوان یک نهاد حقوقی دایمی تبارز کند، شورای عالی امور مسلکی به قدرت برسد و امارت اسلامی به خواست های ملت و بین المللی توجه کند. این بسیار مهم است که بانک مرکزی از کمیته بازل کمک و مشاوره بگیرد و پیامدهای ادامه این وضعیت را که قربانی آن مردم عادی خواهند بود به جهانیان نشان دهد. بانکنوت های جدید به مقدار مورد نیاز با شماره سریال بانکی چاپ کنند.
روشنفکران و علمای مسلکی نیز این صدا را بلند کنند که; اگر دنیا بخواهد از این طریق به امارت فشار بیاورد، فشاری بر امارت نخواهد بود، بلکه فشاری بر اقتصاد کل کشور و زندگی کل ملت خواهد بود.
