کریم خان تنها چند ماه پس از مدتی که به عنوان دادستان اصلی دیوان کیفری بین المللی مشغول به کار شده است، در آزمون مهمی ناموفق بوده است! خان در اواخر سپتمبر اعلام کرد که اگرچه دفترش تحقیقات در مورد جنایات جنگی مشکوک و جنایات علیه بشریت در افغانستان از سال ۲۰۰۳ را از سر خواهد گرفت، اما سوء استفاده های ادعایی توسط طالبان و داعش شاخه خراسان را در اولویت قرار خواهد داد و سایر جنبه های این موضوع یعنی جنایات ادعایی توسط نیروهای امنیت ملی افغانستان، ارتش ایالات متحده و سازمان سی.آی.ای در اولویت های بعدی خواهند بود!
بدون شک این مسئله برای دولت ایالات متحده یک پیشرفت خوشایند حداقل در کوتاه مدت است. فاتو بنسودا قاضی پیشین با فشار زیادی از سوی واشنگتن برای عدم پیگیری تحقیقات مواجه شد. دولت ترامپ تا آنجا پیش رفت که برای ارعاب مقامات دیوان بین‌المللی کیفری از جمله بنسودا، دستور تحریم‌های دیپلماتیک و اقتصادی را صادر کرد!
خان در محدود کردن تحقیقات خود، ایالات متحده را رها کرده و قربانیان افغان این جنایات را بدون هیچ راهی برای عدالت یا پاسخگویی رها کرده است. این شروع خوبی برای کریم خان نیست. ایالات متحده ممکن است اکنون این اقدام را تحسین کند، اما به نفع این کشور نیست که دیوان کیفری بین الملل مشروعیت خود را به عنوان یک نهاد بین المللی از دست بدهد!
تصمیم خان پیامدهایی فراتر از ایالات متحده و افغانستان دارد و سایر کشورهایی که با تحقیقات احتمالی روبرو هستند متوجه آن خواهند شد. دیوان کیفری بین‌المللی سال‌هاست که متهم است که یک نهاد استعماری است که تحقیقاتش بر کشورهای جنوب جهانی متمرکز است! تمام تحقیقات اولیه این دیوان و بیشتر تحقیقات فعلی آن در مورد کشورهای آفریقایی بوده است و تاکنون همه متهمان آفریقایی بوده اند!
خان باید ثابت کند که دیوان کیفری بین‌المللی این جرات را دارد تا تحقیقات دشواری را علیه کشورهای قدرتمند دنبال کند. در غیر این صورت، دیوان کیفری بین‌المللی به طور گسترده به عنوان یک نهاد مغرضانه و غیرقانونی تلقی می‌شود، دقیقا برعکس آنچه چنین دیوانی باید عمل کند!
اولویت نبخشیدن به بخش ایالات متحده در تحقیقات افغانستان، تعهد خان را برای خدمت عادلانه به همه قربانیان زیر سوال می‌برد. اما او اولین قاضی نیست که چنین تصمیمی می گیرد. به عنوان مثال، بنسودا تصمیم گرفت جنایات جنگی مشکوک اعضای ارتش بریتانیا در عراق را مورد تحقیق و پیگرد قرار ندهد!
اگر دیوان کیفری بین‌المللی به این روند عقب‌نشینی از تحقیقات جدی در مورد رفتار کشورهای قدرتمند ادامه دهد، غرب به انجام جنایات بدون توجه به امکان محکومیت ادامه خواهد داد!
فارن افیرز
۲۰۲۱/۳/۱۱
