روابط امارت اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از تحولات سیاسی تازه در افغانستان، شاهد رشد و گسترشی بی‌سابقه بوده است. اشتراکات دینی، فرهنگی، تاریخی و زبانی، بستری مناسب برای تعامل گسترده میان دو ملت همسایه فراهم کرده است. در این میان، سفرهای مکرر مقامات بلندپایه دو کشور، گویای عزم جدی برای توسعه مناسبات اقتصادی، تجاری و سیاسی است.
حضور هیئت‌های بلندپایه ایرانی در کابل و هرات ـ از جمله سفر اخیر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و سفر هیئت عالی‌رتبه اقتصادی به ریاست معین اقتصادی وزارت امور خارجه ایران به غرب افغانستان ـ نشان‌دهنده رویکرد مثبت تهران در قبال همکاری‌های راهبردی با کابل می‌باشد.
در همین راستا، سفر هیئت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران به ریاست رسول مهاجر، معین اقتصادی وزارت امور خارجه، با همراهی معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی ایران و والی خراسان جنوبی، به ولایت هرات انجام شد. این هیئت در نخستین روز سفر خود، از شهرک صنعتی هرات و خط آهن خواف–هرات بازدید کرده و با والی محترم هرات و مسولین اوطاقهای تجارت هرات دیدار نمود.
در این دیدار، درباره گسترش تجارت میان دو کشور، گفت‌وگوهای مفصل و همه‌جانبه‌ای صورت گرفت. والی هرات با استقبال از تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران در راستای تقویت روابط تجاری و اقتصادی، بر ضرورت همکاری‌های بیشتر در زمینه تسهیل تجارت، بهره‌برداری از خط آهن، حل مشکلات ترانزیتی و رفع چالش‌های موجود تأکید کرد.
شیخ‌الحدیث مولانا نوراحمد اسلام‌جار، والی هرات، در آغاز سخنان خود به ظلم اشغالگران نسبت به مردم افغانستان اشاره کرده و اظهار داشت: «غربی‌ها در بیست سال گذشته، جز بدبختی چیزی برای افغانستان به ارمغان نیاوردند؛ به‌ویژه در زمینه ترویج کشت تریاک و گسترش اعتیاد، نقش اساسی ایفا کردند.» وی افزود که پیش از اشغال، پدیده اعتیاد در جامعه افغانستان وجود نداشت، اما پس از تجاوز آمریکا، با ترویج بذرهای خاص و آلوده، نسل جوان، تحصیل‌کرده و حتی زنان به دام اعتیاد گرفتار شدند.
وی ادامه داد که با بازگشت امارت اسلامی، بیش از بیست‌هزار نفر از معتادان درمان شده و به زندگی عادی بازگشته‌اند. به‌دنبال فرمان زعیم امارت اسلامی، کشت و ترانزیت مواد مخدر ممنوع اعلام شد و اقدامات مؤثری در این زمینه انجام گرفته است. همچنین، باندهای مافیایی که امنیت افغانستان و کشورهای همسایه را تهدید می‌کردند، از میان برداشته شده‌اند و امنیت سرتاسری در کشور برقرار گردیده است.
پدیده‌ی اختطاف که پیش‌تر خانواده‌های تاجران و کسبه کاران را رنج می‌داد، به صفر رسیده و در حال حاضر هزاران خانواده در روزهای تعطیل با آسودگی خاطر به تفریح و گشت‌وگذار می‌پردازند، بی‌آنکه تهدیدی متوجه آنان باشد. این دستاورد بزرگ امنیتی، زمینه‌ای مطمئن برای سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های اقتصادی محسوب می‌شود که کشورهای همسایه، به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران، می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند.
رسول مهاجر، معین اقتصادی وزارت امور خارجه ایران، با اشاره به وضعیت امنیتی افغانستان، آن را فرصتی مهم برای رشد تجارت، توسعه اقتصاد و گسترش راه‌های مواصلاتی دانست. وی ولایت هرات را به‌عنوان نقطه اتصال کلیدی میان دو کشور معرفی کرد و بر ظرفیت‌های همکاری دوجانبه تأکید نمود.
پیش‌از او وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، آقای عباس عراقچی، اذعان کرده بود که طالبان طی سه سال و نیم گذشته توانسته‌اند ثبات سیاسی، امنیتی و اقتصادی را در افغانستان برقرار کنند. این اظهارات، بازتابی از موضع رسمی تهران در قبال وضعیت کنونی افغانستان است.
ناامنی در افغانستان پس از پیروزی مجاهدین بر ارتش شوروی سابق آغاز شد و در سال ۱۳۷۱ با فاجعه خونین افشار به اوج رسید؛ رخدادی که در آن، صدها غیرنظامی شعیان به فتوای عبدالرب رسول سیاف و توسط نیروهای احمدشاه مسعود و سیاف کشته شدند؛ حادثه‌ای که همچنان لکه ننگی در تاریخ معاصر کشور محسوب می‌شود.
در ادامه دیدار هیئت ایرانی، آقای مهاجر بر اشتراکات عمیق فرهنگی، دینی و تاریخی میان ایران و افغانستان تأکید کرد و وعده‌هایی امیدوارکننده در راستای گسترش همکاری‌های اقتصادی ارائه داد.
افغانستان نیز علاقه‌مند است در گام نخست، با کشورهای همسایه و در ادامه با منطقه و جهان، سرمایه‌گذاری‌های مشترک انجام دهد. تشکیل کنسرسیوم‌های و یا اتحادیه های اقتصادی و اتاق‌های مشترک تجارتی سه‌جانبه میان افغانستان، ایران و ترکمنستان، می‌تواند زمینه‌ساز رشد تجارت منطقه‌ای باشد.
امید می‌رود با تداوم این رویکرد و حضور فعال هیئت‌های اقتصادی، موانع موجود از میان برداشته شده و زمینه برای گسترش همکاری‌های تجاری، اقتصادی و زیربنایی میان دو کشور بیش‌ازپیش فراهم گردد.
امان الله هوتکی تحلیلگر مسائل سیاسی: جبهه به‌اصطلاح مقاومت، صرفاً گروهی از قاچاقبران، آدم‌ربایان و مقام‌های فاسد پنجشیری است که در دوران جمهوری، اموال مردم را غارت می‌کردند. همین افراد طالبان را قوم‌گرا می‌خوانند، در حالی که تمام تشکیلات خودشان بر پایه تعصب قومی بنا شده است. این گروه تحت نام مقاومت، در واقع جاسوسان بیگانگان هستند.
