ربیعه اختر استاد دانشگاه لاهور پاکستان:
آنچه امروز در اطراف پایگاه هوایی بگرام جریان دارد، یک ماجرای ساده یا تمرین نظامی نیست. ترامپ آشکارا خواستار بازپس گیری این پایگاه شده و ارزش آن را به نزدیکی با مراکز هسته ای چین گره زده است. چنین اظهاراتی بسیار خطرناک است و برای پاکستان پیامدهای مستقیم دارد؛ از جمله فشار برای دادن اجازه پرواز و ایجاد مراکز پشتیبانی، چیزی که ما را دوباره به تجربه تلخ ایستگاه شنود بَدا‌بِر در دهه ۱۹۶۰ برمی گرداند؛ تجربه ای که هزینه سنگینی برای ما داشت و پایانش را هم دیده ایم.
بازگشت آمریکا به بگرام در عمل چیزی جز اشغال دوباره افغانستان نیست و به حضور گسترده نظامی و هماهنگی های پیچیده نیاز دارد. حتی اگر آمریکا فقط به دنبال دسترسی محدود باشد، پای پاکستان وسط کشیده می شود: از مسیرهای پروازی گرفته تا تبادل اطلاعات و پشتیبانی لجستیکی. اما همین که چنین امکاناتی فراهم شود، ما وارد چرخه تهدید و فشار خواهیم شد.
دادن هرگونه مجوز پرواز یا پشتیبانی یعنی وارد شدن به رویارویی آمریکا با طالبان و نیز رقابت آمریکا با چین؛ و این یعنی واکنش متقابل و محدود شدن گزینه های ما. چین هر تصمیم ما درباره آسمان کشور را به عنوان نشانه سیاسی می بیند. هر اقدامی که شائبه عملیات علیه سین کیانگ، تبت یا مسیرهای اقتصادی سی پک داشته باشد، می تواند تبعات سیاسی، اقتصادی و امنیتی سنگینی به همراه بیاورد و حتی شریان های حیاتی اقتصاد ما را تهدید کند. افزون بر آن، ایران، چین و دولت افغانستان چنین تصمیماتی را جانبداری آشکار خواهند دانست و این فضای دیپلماسی ما را تنگ تر و پرهزینه تر می کند. تجربه نشان داده است که مجوزهای موقت به راحتی به حضور دائمی تبدیل می شوند و در نهایت ما به آماج فشارها و حملات بدل می شویم.
پاکستان باید همین حالا موضع خود را شفاف اعلام کند: نه به پایگاه های خارجی، نه به استقرارهای موقت یا مراکز جاسوسی در خاک کشور برای عملیات مرتبط با بگرام. آسمان پاکستان حق حاکمیتی ماست و نباید آن را امتیاز مسلم دیگران دانست. باید با قاطعیت نه گفت به پروازهای جنگی یا جاسوسی به سوی افغانستان، به ویژه مأموریت هایی که شائبه اقدام علیه چین یا زیرساخت های سی پک را داشته باشند. تنها پروازهای بشردوستانه با پرچم سازمان ملل و تأیید مستقل باید پذیرفته شوند. هرگونه تصمیم درباره مسیرهای پروازی، تبادل اطلاعات یا پشتیبانی لجستیکی باید زیر نظر مجلس گرفته شود، نه تصمیمات فردی و اجرایی. همچنین باید کانالی ویژه با چین برای هماهنگی دائمی ایجاد شود تا از سوبرداشت جلوگیری شود. زیرساخت های سی پک باید دارایی های حفاظت شده تلقی شوند و هر تقاضایی که امنیت آن ها را به خطر بیندازد باید بی درنگ رد شود. همزمان لازم است با واشنگتن، پکن، تهران و دوحه تعامل فعال و آرام برقرار کنیم تا از سوتفاهم ها پیشگیری شود و سیاست ما بر پایه اصل حاکمیت، ثبات و عدم مداخله استوار گردد.
پاکستان باید صریح و قاطع اعلام کند که دیگر به مدل بَدا‌بِر بازنخواهد گشت؛ نه پایگاه شنود خواهیم بود، نه سکوی پرتاب، نه گذرگاه بازی های قدرت های بزرگ. تجربه نشان داده است که نوع پیام رسانی و موضع گیری می تواند به واقعیت تبدیل شود. ما نباید به گذرگاه پروژه بگرام برای هیچ کشوری بدل شویم. خط سرخ ها باید همین امروز تعیین شوند، پیش از آنکه دیگران برای ما تصمیم بگیرند.
