واشنگتن پست گزارش داده است که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که از ماه اگست سال گذشته میلادی تا کنون «هیچ کار ساخت و ساز» در جاده واخان که موسوم به «دهلیز تجاری واخان» است، صورت نگرفته است.
این روزنامه می‌گوید که این تصاویر ماهواره‌ای را شرکت تصویربرداری تجاری موسوم به «مکسار» برداشته است.
در این گزارش آمده است که هرچند شرکت‌های چینی از زمان تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، معاملات متعددی را برای استخراج مواد معدنی کمیاب در این کشور منعقد کرده‌اند؛ اما با وجود ادعای طالبان مبنی بر علاقه این شرکت‌ها برای تسهیل تجارت از طریق دهلیز واخان، پکن تا کنون از انجام پروژه‌های زیربنایی بزرگ در افغانستان دوری کرده است.
در زیر خلاصه ای از این گزارش آورده شده است:
۱. هدف طالبان از ساخت بزرگراه واخان
دولت طالبان قصد دارد یک شاهراهی را از طریق دهلیز واخان در شمال شرق افغانستان بسازد تا این کشور را به چین متصل و افغانستان را به مرکز تجارت جهانی تبدیل نماید.
این مسیر می‌تواند پاکستان را دور بزند و زمان ترانزیت ما بین آسیای مرکزی و چین را کاهش دهد، همچنین امکان تجارت مواد معدنی نادر مانند لیتیوم، کبالت و طلا را فراهم می کند.
طالبان مدعی است که واخان بخشی از ابتکار کمربند و جاده چین خواهد بود.
۲. چالش‌های شاهراه واخان
کمبود بودیجه: طالبان برای تکمیل پروژه به کمک مالی چین نیاز دارد، اما چین تاکنون علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بزرگ افغانستان نشان نداده است.
مشکلات امنیتی: تهدید گروه‌های تروریستی، مانند داعش شاخه خراسان که اتباع چینی زخم خورده این گروه هستند، می‌تواند سرمایه‌گذاری چین را متوقف سازد.
انزوای اقتصادی: سیاست‌های طالبان، به‌ویژه محدودیت‌های شدید علیه زنان و دختران، باعث شده کشورهای غربی و شرکت‌های چندملیتی از سرمایه‌گذاری در افغانستان خودداری کنند.
نبود زیرساخت: مسیر موردنظر عمدتاً سرک های خاکی و ناپایدار دارد که نیاز به پل‌های مقاوم و بهبود قابل توجه دارند.
۳. پیشرفت و مشکلات ساخت و ساز
در طرف چینی مرز برخی از جاده‌ها آسفالت شده‌اند و پوسته های امنیتی جدیدی احداث شده است.
اما در طرف افغانستان، تصاویر ستلایتی نشان می‌دهد که از اگست ۲۰۲۳ تاکنون هیچ ساخت‌وساز جدیدی در مسیر و گذرگاه واخجیر انجام نشده است. حتی در کابل، برخی افراد امیدوارند که این پروژه باعث افزایش تجارت با چین شود.
۴. نگرانی‌های امنیتی و اقتصادی
مسیر از کابل الی واخان شامل تونل سالنگ است که در دهه ۱۹۶۰ توسط شوروی ساخته شد، اما امروزه به دلیل ترافیک سنگین و تهویه ضعیف، مشکلات زیادی دارد. طالبان قصد دارد تونل جدیدی بسازد، اما هزینه آن بسیار بالاست.
در پاکستان، حملات تروریستی علیه چینی‌ها باعث شده دولت چین از سرمایه‌گذاری‌های جدید زیرساختی خودداری کند. در مناطق شمالی افغانستان، امنیت همچنان شکننده است و مردم از وضعیت امنیتی ابراز نگرانی می‌کنند.
۵. شکاف بین جاه‌طلبی و واقعیت
با وجود ادعای طالبان مبنی بر امنیت کامل افغانستان، مردم محلی و برخی مقامات از افزایش ناامنی در مناطق شمالی خبر میدهند.
برخی از مقامات طالبان ادعا می‌کنند که قدرت‌های خارجی، مانند پاکستان، تلاش می‌کنند این پروژه را متوقف سازند.
با این حال، هیچ نشانه‌ای از اینکه این شاهرراه بتواند به‌زودی تکمیل شود وجود ندارد، و افغانستان همچنان با مشکلات اقتصادی و امنیتی جدی روبه‌رو است.
۶. نتیجه‌گیری
در حالی که طالبان این پروژه را به‌عنوان گامی به سوی آینده اقتصادی افغانستان تبلیغ می‌کند، شواهد نشان می‌دهد که موانع جدی از جمله کمبود بودجه، ناامنی و انزوای بین‌المللی مانع از پیشرفت آن شده است.
هیچ تضمینی وجود ندارد که این بزرگراه به واقعیت تبدیل شود، و بسیاری از افغان‌ها هنوز درگیر چالش‌های گذشته کشور هستند، درحالی‌که آثار به‌جا مانده از جنگ‌های گذشته مانند تانک‌های زنگ‌زده شوروی و پایگاه‌های متروکه ناتو یادآور تاریخ سخت افغانستان است.
