با گذشت یک سال و نیم از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان رویکرد ضدانسانی این گروه روزبه‌روز شدیدتر می‌شود. تفکر زن‌ستیزانه طالبان باعث شده است زنان افغان از تمام بخش‌های جامعه حذف و در پستوی خانه‌ها زندانی شوند. سازمان بین‌المللی دیده‌بان حقوق بشر در این زمینه می‌گوید که با وجود تلاش‌هایش برای بهتر شدن وضعیت مردم افغانستان و تامین حقوق بحق آنان، طالبان تلاش‌های آنان را تضعیف کرده و گام‌های مثبتی را که سازمان‌های بین‌المللی از سال ۲۰۲۱ برای کاهش بحران انسانی برداشته بودند، از بین برده‌اند و با این رویکرد، زمینه را برای رقم زدن فاجعه‌ای عظیم‌تر فراهم کرده‌اند.
به گفته دیده‌بان حقوق بشر، مقام‌های طالبان در چند هفته گذشته فرمان‌های جدیدی صادر کردند که بر اساس آن، زنان از تحصیلات عالی و کار در اکثر سازمان‌های غیردولتی منع شدند و حتی زمانی که به زنان اجازه دادند در بخش‌هایی خاص به کار ادامه دهند‌ــ به عنوان مثال بهداشت و درمان‌ــ مشخص کرده‌اند زنان تنها در صورتی می‌توانند کار کنند که یکی از اعضای مرد خانواده همراهشان باشد. شرطی بسیار غیرمنطقی برای زنان فعال در عرصه بهداشت و درمان.
دیده‌بان حقوق بشر می‌افزاید: بر اساس دستور اولیه طالبان، زنان و دختران افغان از مارچ ۲۰۲۲ از تحصیل در سطح بالاتر از پایه ششم محروم‌اند و سایر احکام زنان را از اکثر مناصب دولتی منع کرده‌اند. هیچ کشوری در جهان وجود ندارد که حقوق بشر زنان و دختران در آن بیش از این سرکوب شود. محدودیت‌های تازه طالبان اکنون به یک عاملی اصلی تشدید بحران انسانی در افغانستان تبدیل شده است؛ بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی هم عملیات بشردوستانه خود را به حالت تعلیق درآورده‌اند یا حتی افغانستان را ترک کرده‌اند؛ زیرا ادامه فعالیتشان به معنی نقض اصول اصلی فعالیت‌های بشردوستانه شامل رعایت بی‌طرفی، انسانیت و استقلال است.
برخورد طالبان با زنان و محروم کردن آنان از فعالیت در بخش توزیع کمک‌های بشردوستانه میان مردم در بدترین زمان ممکن رخ داد. بیش از یک سال است که اکثر مردم افغانستان از ناامنی غذایی و سوءتغذیه در رنج‌اند و ۲۰ میلیون نفر در حال حاضر در شرایط بحرانی یا اضطراری ناامنی غذایی حاد قرار دارند؛ از جمله بیش از شش میلیون نفر که در آستانه شرایط قحطی‌اند. تقریبا ۹۰۰ هزار کودک و ۸۰۰ هزار زن باردار و شیرده در حال حاضر سوءتغذیه شدید دارند. زنان و دخترانی که از قبل هم محدودیت‌های زیادی را تحمل می‌کردند، حالا در بدترین وضعیت به سر می‌برند؛ زیرا نه کاری دارند و نه حقوقی. آن‌ها از بدیهی‌ترین حقوق اولیه محروم‌اند و برای دریافت کمک‌های بشردوستانه با موانع بیشتری مواجه‌اند. دیده‌بان حقوق بشر باور دارد که مسئولیت این بحران کاملا بر عهده طالبان است و نه کمک‌کنندگان و گروه‌های بشردوستانه.
به باور دیده‌بان حقوق بشر، در حال حاضر تغییر طالبان و ترغیب آنان به معکوس کردن روندی که در پیش گرفته‌اند، اصلا ممکن نیست زیرا این گروه علی‌رغم پیامدهای مشخص اقتصادی و ژئوپلیتیکی اقدام‌هایشان، این محدودیت‌ها را حفظ می‌کنند و صراحتا به دنبال توجیه سیاست‌هایشان با استناد‌های تحریف‌شده از قوانین اسلامی‌اند که نشان می‌دهد مواضع آنان تغییرناپذیر است.
آن‌ها در مورد وضعیت زنان آشکارا و حتی در رسانه‌ها، اظهاراتی زن‌ستیزانه بیان می‌کنند. برای طالبان اصلا اشکالی ندارد که علنا اعلام کنند زنان در مرتبه دوم و پس از مردان قرار دارند و ارزششان هم بر اساس همین رده‌بندی ارزیابی می‌شود. طالبان درخواست‌های مکرر نهادها و آژانس‌های متعدد سازمان ملل و رهبران دیگر کشورهای دارای اکثریت مسلمان مانند ترکیه و سازمان همکاری‌های اسلامی و حتی عربستان سعودی را برای تغییر رویکرد فعلی‌شان رد کرده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر در روزهای نخست سلطه طالبان تلاش کرد عده‌ای از فعالان حقوق بشر در افغانستان را از این کشور خارج کند. علاوه بر آن، تلاش‌های جمعی برای تامین حقوق شهروندی مردم افغانستان را آغاز کرد اما گروه طالبان علی‌رغم وعده‌هایش مبنی بر احترام گذاشتن به حقوق بشر و زنان جامعه، برخورد سلبی با ارزش‌های حقوق بشری و زنان فعال را در دستور کار قرار داد. تا جایی که در حال حاضر تقریبا اکثریت زنان و دختران افغان کاملا منزوی شده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر باور دارد هیچ کشوری نمی‌تواند تنها با نیمی از جمعیت بزرگسال خود چرخه اقتصادی خود را بچرخاند و این چیزی است که تمام جهان باید با طالبان در میان بگذارند. بهره‌مندی کامل و آزادانه افغان‌ها از حقوق بشر نه تنها یک ضرورت اخلاقی و یک تعهد قانونی، که برای آینده افغانستان حیاتی است. افغانستان نمی‌تواند از بحران‌های عظیم خود رهایی یابد، مگر اینکه تمام جمعیتش آزاد باشند.
(دیدبان حقوق بشر / ۱۳ فبروری ۲۰۲۳)
