روسیه در افغانستان به دنبال چیست؟

پیشینه روابط سیاسی افغانستان و روسیه سابق به دوران احمدشاه بابا و امیر شیرعلی خان می رسد، اما عصر قراردادها و معاهدات از حکومت غازی امان الله خان آغاز می شود.

این روابط در طول تاریخ گاهی سرد و گاهی بسیار گرم بوده و به ویژه در قضایای عمده افغانستان در نیم قرن گذشته نقش بازیگر مطرحی را ایفا کرده است.

در سه سال گذشته با حاکم شدن نظام کنونی در افغانستان، این روابط دوباره گرم شده و به ویژه در بخش اقتصادی این روابط قوی تر شده است.

بر اساس ارقام مرکز تجارت روسیه در کابل، حجم مبادلات تجاری نسبت به گذشته پنج برابر شده و میزان تجارت سالانه یک میلیارد دالر است.

افغانستان در حال حاضر گاز، تیل، گندم، آرد، محصولات لبنی و روغن را از روسیه وارد می کند و در سال 2022 که توافقی بین روسیه و مقامات رژیم کنونی بسته شد، اشاره شد که روسیه یک میلیون تن پترول در سال، به همین اندازه دیزل، 500 تن گاز مایع و دو میلیون تن گندم به افغانستان صادر می کند، که نشان از رشد روابط اقتصادی با روسیه در سه سال اخیر دارد.

افغانستان به انرژی، غذا و محصولات در بخش های مختلف از جمله بخش های صنعتی و داخلی نیاز دارد.

نورالدین عزیزی سرپرست وزارت صنعت و تجارت رژیم کنونی افغانستان در همایش (روسیه و جهان اسلام) در روسیه که چندی پیش در شهر کازان روسیه برگزار شد، گفت به همکاری بیشتر بین دو کشور نیاز است.

افغانستان سالانه به چهار میلیون تُن فرآورده های نفتی نیاز دارد که بیشتر آن را باید از بازارهای روسیه که از نظر مسافت نزدیک و به خط آهن افغانستان متصل هستند، خریداری کرد.

وی گفت که افغانستان آمادگی دارد در ازای دریافت انرژی و مواد غذایی، کشمش، گیاهان دارویی و مواد معدنی را به روسیه صادر کند.

همچنین از شرکت های روسی خواست که در بخش معدن، به ویژه در اکتشاف و فرآوری ذخایر مس، لیتیوم و سایر ذخایر سرمایه گذاری کنند.

مقامات رژیم کنونی افغانستان بسیار علاقه مند هستند که همکاری با روسیه به ویژه در بخش اقتصادی به عنوان بخشی از بهبود اقتصادی افغانستان بسیار ارزشمند است و تلاش می کنند تا اقتصاد دولتی را با کمک روسیه دوباره انجام دهند.

رژیم کنونی افغانستان با نگاه به اهمیت تاریخی و ثبات پروژه هایی که از دهه 1960 تا 1980 توسط انجینران شوروی انجام شده است، اکنون در تلاش است تا تجار روسی را در زمینه های صنعت، زراعت و انرژی جذب کند، و تأسیساتی که چندین دهه آسیب دیده اند و باید دوباره بازسازی شوند با کمک روسیه تغییر دهند.

از سوی دیگر، به نظر می رسد روسیه با احتیاط به روابط با دولت کنونی افغانستان علاقه مند است و افغانستان را کریدوری مناسب برای صادرات و واردات به آسیای مرکزی، جنوب آسیا و آسیای میانه در آینده دور به عنوان یک راه اقتصادی خوب میبیند.

از زمان جنگ در اوکراین، روسیه تلاش‌های بی‌سابقه‌ای برای برقراری روابط با سایر کشورها به‌ویژه کشورهای آسیایی و آفریقایی انجام داده و به‌نظر می‌رسد به جای اروپا و امریکا، به دنبال راه‌های جایگزین برای مبادلات اقتصادی است اکنون و به طرز جالبی تحریم های اقتصادی اروپا و امریکا را پشت سر گذاشته و راه های جایگزینی برای صادرات و واردات ایجاد کرده است.

این روزها روسیه خود را به آن سوی دنیا رسانده است، اکنون نشست وزرای مجمع همکاری روسیه و آفریقا که از 9 نوامبر در سوچی روسیه برگزار می شود به تعویق افتاده است، این اجلاس که تسلسل رهبری روسیه و آفریقا است سال گذشته در سن پترزبورگ روسیه برگزار شد.

وزرای تجارت و بازرگانی روسیه و کشورهای آفریقایی، اعضای اتحادیه آفریقا، تجار، دانشمندان و فعالان اجتماعی برای شرکت در این برنامه تجاری دعوت شده اند.

در این نشست، شرکت کنندگان در مورد مسائل امنیتی، مبارزه با تروریسم، ممنوعیت استفاده از سلاح در فضا، همکاری در تجارت و سرمایه گذاری، همکاری در زراعت، اکتشافات جیولوژیکی و غیره گفتگو خواهند کرد.

روسیه پایه های چنین روابط گسترده ای را در سال های اخیر بنا نهاده است. دو نشست بین روسیه و آفریقا برگزار شد. یکی از آنها سال گذشته در سن پترزبورگ برگزار شد که حدود 50 هیئت آفریقایی به ویژه هیئت های تجاری به روسیه سفر کردند.

در نتیجه این روابط گرم، تجارت متقابل بین روسیه و آفریقا افزایش یافته است. در سال گذشته میزان روابط تجاری با آفریقا 22 میلیارد بود که یک و نیم برابر بیشتر از سال 2020 است.

حدود یک چهارم صادرات به قاره آفریقا غلات و میلین بوده و به همین اندازه فرآورده های نفتی و تیل نیز صادر شده است.

روسیه در تلاش است تا میوه و سبزیجات را از آفریقا وارد کند و دنبال فرصت های سرمایه گذاری در بخش معدن در آفریقا است.

این کشور روابط خود را با آفریقا بسیار گسترش داده است به طوری که حدود 35000 دانشجوی آفریقایی در دانشگاه های روسیه تحصیل می کنند و هر ساله بالغ بر 120000 گردشگر روسی برای گشت و گذار و سرگرمی از قاره آفریقا دیدن می کنند.

به گفته کارشناسان، تجارت بین روسیه و آفریقا تا سال 2026 به 40 میلیارد دالر افزایش خواهد یافت.

موارد فوق نمونه هایی بود که روسیه به دنبال روابط با جهان است و به دنبال راه های جایگزین است و می خواهد روابط خود را با سایر کشورها تقویت و گسترش دهد و بازاری بین المللی برای کالاهای مورد نیاز خود از این کشورها ایجاد کند.

و اکنون در تلاش است تا با ایجاد روابط خوب، جهان اسلام را که از امریکا ناراحت است، دوست خود بسازد و به مبادلات اقتصادی خود با آن تسریع بخشد و از یک سو چهره خوبی نزد مردم و دولت های این کشورها ایجاد کند، و از طرفی بازاری برای نیازها و کالاهای خود در این مناطق و کشورها پیدا کنند.

پس اینکه چرا افغانستان در حال حاضر در اولویت قرار دارد و اینکه چرا میخواهد روابط خود را با افغانستان محکم کند، به نظر من در این زمان یکی از دلایل ایجاد همکاری بین روسیه و افغانستان، مبارزه با تروریسم و ​​فعالیت های افراطی است.

پس از استقرار مجدد رژیم کنونی (2021)، حضور گروه داعش خراسان در افغانستان افزایش یافته است که نه تنها تهدیدی برای امنیت افغانستان است، بلکه در سطح منطقه نیز خطر مهمی به شمار می رود.

روسیه معتقد است که باید از کمک رسانی به گروه داعش خراسان از افغانستان و گسترش آن جلوگیری شود.

دوم این که تلاش می کنند با افغانستان در زمینه های انرژی، ترانسپورت و زراعت در بازسازی اقتصادی افغانستان همکاری کنند.

روسیه به دنبال فرصت هایی برای همکاری در زمینه گاز و نفت برای افغانستان و همچنین در بهره برداری از زغال سنگ و سایر منابع طبیعی و معدنی افغانستان است. این همکاری برای کمک های مالی و توسعه اقتصادی افغانستان مهم است.

ثالثاً، روسیه در تلاش است تا نقشی بی طرف در ساختار سیاسی افغانستان داشته باشد. در این راستا روسیه تلاشی برای به رسمیت شناختن مشروعیت حکومت طالبان ندارد، بلکه به دنبال گفتگو و اتحاد بین نیروهای بین المللی و منطقه ای برای حل مسائل سیاسی در افغانستان است.

منبع: نشریه تاند