در تاریخ ۳ جولای ۲۰۲۵، روسیه به عنوان نخستین کشور، حکومت طالبان را به طور رسمی به عنوان دولت مشروع افغانستان به رسمیت شناخت؛ اقدامی که نزدیک به چهار سال پس از بازگشت طالبان به قدرت صورت گرفت. این تصمیم رسماً پس از آن اعلام شد که «مولوی امیرخان متقی»، سرپرست وزارت خارجه طالبان، استوارنامه سفیر روسیه در کابل، «دمیتری ژیرنوف»، را دریافت کرد. هم زمان، برای نخستین بار پرچم طالبان در سفارت «امارت اسلامی افغانستان» در مسکو به اهتزاز درآمد.
این اقدام ضربه ای جدی به تلاش های چهارساله ی غرب برای ایجاد اجماع غیررسمی بین المللی با هدف جلوگیری از مشروعیت بخشی بی قیدوشرط به طالبان وارد کرد. هرچند بعید است که این اقدام به اثر دومینویی در سطح جهانی بینجامد، اما افزایش چشمگیر تعاملات منطقه ای طالبان می تواند منجر به شناسایی دیپلماتیک این گروه از سوی برخی کشورهای همسایه شود.
تصمیم روسیه – که با انتقاد گروه های مدنی افغانستان، به ویژه فعالان حقوق زنان در خارج از کشور، به دلیل مشروعیت بخشی به این گروه – ترکیبی از عوامل را در بر داشت. زمان بندی این تصمیم احتمالاً با کاهش شدید نفوذ منطقه ای روسیه پس از مداخلهٔ نظامی ایالات متحده در منازعهٔ اخیر اسرائیل و ایران، و همچنین سقوط متحد دیرینه ی مسکو یعنی رژیم اسد در سوریه و به رسمیت شناختن رهبری جدید سوریه از سوی غرب، مرتبط است. شناسایی «امارت اسلامی افغانستان» می تواند به احیای بخشی از نفوذ منطقه ای روسیه کمک کند و راهبرد ضدتروریسم این کشور علیه گروه «داعش خراسان» را از طریق ترغیب طالبان به استفاده مجدد از تسلیحات روسی و همکاری در مبارزه با مواد مخدر تقویت کند. افزون بر این، این اقدام می تواند بستر گسترش همکاری های تجاری و اقتصادی در حوزه های انرژی، حمل و نقل، کشاورزی و زیرساخت را فراهم آورد. شایان ذکر است که در آپریل ۲۰۲۵، دیوان عالی روسیه تعلیق ممنوعیت طالبان – که بیش از ۲۰ سال به عنوان یک «سازمان تروریستی» شناخته می‌شد – را اعلام کرد.
افزایش تعاملات جهانی
طالبان در ۱۵ اگست ۲۰۲۱ و در پی خروج نیروهای خارجی و عدم اجرای توافق صلح دوحه (۲۰۲۰) میان آمریکا و طالبان کنترل کابل را در دست گرفت. این امر منجر به تعطیلی بیشتر سفارتخانه های خارجی در افغانستان و خروج سفرا شد، هرچند روسیه، چین و معدودی از کشورها این مسیر را دنبال نکردند.
از آن زمان، کشورهای غربی کوشیدند اجماع غیررسمی بین المللی ایجاد کنند که شناسایی دیپلماتیک طالبان را مشروط به اجرای مجموعه ای از شروط کند؛ از جمله تضمین حقوق زنان و دختران، تشکیل دولتی فراگیر و کاهش تهدید گروه های تروریستی مستقر در خاک افغانستان. با این حال، این اجماع به تدریج از هم گسست، حتی در شرایطی که طالبان سیاست های سختگیرانه تری را در داخل به کار گرفت و هیچ چشم انداز جدی برای مقاومت مسلحانه داخلی یا مداخله نظامی خارجی جهت تغییر رژیم وجود نداشت.
در نتیجه، سطح تعامل خارجی با طالبان افزایش یافت، اما تا پیش از تصمیم اخیر روسیه، به شناسایی رسمی نینجامید. طبق گزارش بررسی منازعات مسلحانه این موسسه در دسامبر ۲۰۲۴، این وضعیت «عادی جدید» توصیف شد؛ وضعیتی که در آن انتصاب نمایندگان طالبان در مأموریت های دیپلماتیک خارج از کشور و افزایش حضور دیپلماتیک خارجی در افغانستان روندی صعودی یافت.
بر اساس پژوهش موسسه، تا جولای ۲۰۲۴، طالبان نمایندگان رسمی در ۱۲ کشور داشت. نخستین کاردار طالبان در اکتبر ۲۰۲۱ به پاکستان اعزام شد، نخستین سفیر در جنوری ۲۰۲۴ به چین، و نخستین وابستهٔ نظامی در مارچ ۲۰۲۴ به روسیه. در جولای ۲۰۲۴، کاردارهای طالبان در ایران، مالزی، قطر، ترکیه، امارات متحده عربی و چهار کشور از پنج کشور آسیای مرکزی (به جز تاجیکستان) نیز حضور داشتند.
طالبان فشار بر کشورها را برای جایگزینی نمایندگان منصوب شده از سوی دولت پیشین افزایش داد. بر اساس آمار موسسه مذکور، تا جولای ۲۰۲۵ شمار نمایندگی های دیپلماتیک افغانستان که تحت کنترل یا با همکاری طالبان اداره می شد، به ۲۳ مورد رسید – در حالی که این رقم در ۲۰۲۴ تنها ۱۱ مورد بود. این شامل انتصاب سفیران طالبان به امارات (اگست ۲۰۲۴)، پاکستان (می ۲۰۲۵)، ترکیه (جون ۲۰۲۵) و روسیه (جولای ۲۰۲۵) و نیز کاردارها در مصر، اندونزی و عمان است. همچنین قرار است یک سفیر طالبان برای نخستین بار به قزاقستان – در میان کشورهای آسیای مرکزی – منصوب شود.
پس از اگست ۲۰۲۱، بسیاری از سفارتخانه های افغانستان در اروپا همچنان با دیپلمات های منصوب دولت پیشین فعال بودند. طالبان تنها با پنج نمایندگی – بلغارستان، چک، هلند، اسپانیا و کنسولگری مونیخ – از سطح همکاری موجود ابراز رضایت داشت.
اما در ۳۰ جولای ۲۰۲۴، طالبان اعلام کرد خدمات کنسولی ۱۳ کشور – از جمله استرالیا، اتریش، بلژیک، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، نروژ، سوئد، سوئیس و بریتانیا – را به دلیل «فساد، نبود شفافیت» و به ویژه «عدم هماهنگی با وزارت خارجه طالبان» باطل می داند.
افزایش فشارهای سیاسی داخلی برای حل مسائل کنسولی و مهاجرتی باعث شد نروژ در جون ۲۰۲۵ به عنوان نخستین کشور اروپایی کاردار منصوب طالبان را در اسلو بپذیرد. آلمان نیز در اواخر جولای ۲۰۲۵ دو دیپلمات منصوب طالبان را در برلین و بن پذیرفت. انتظار می رود برخی کشورهای اروپایی دیگر نیز چنین کنند، هرچند بدون شناسایی رسمی رژیم طالبان. به گفته طالبان، تا جولای ۲۰۲۵، این گروه ۲۹ نمایندگی سیاسی در خارج دارد؛ رقمی که در ۲۰۲۴ تنها ۱۷ مورد بود.
تا جولای ۲۰۲۴، ۱۲ کشور نیز سفیران خود را در کابل منصوب کرده بودند – از جمله چین، ایران، ژاپن، روسیه، قطر و امارات، و دو کشور آسیای مرکزی (ترکمنستان و ازبکستان). چند کشور دیگر، از جمله پاکستان، کاردار داشتند و هند نیز یک «هیئت فنی» مستقر کرده بود. یک سال بعد، پاکستان کاردار خود را به سفیر ارتقا داد و هند نیز در حال ارتقای سطح مأموریت خود به کاردار بود. عربستان در دسامبر ۲۰۲۴ سفارت خود در کابل را بازگشایی کرد و دفتر بشردوستانه سوئیس در مارچ ۲۰۲۵ در کابل آغاز به کار کرد.
مدعیان شناسایی در آینده
احتمال می رود نخستین کشور مهمی که پس از روسیه رژیم طالبان را به رسمیت بشناسد، از همسایگان افغانستان باشد. چنین تصمیمی بر اساس اولویت های ملی و ملاحظات ژئوپولیتیکی اتخاذ خواهد شد و باید میان الزامات امنیتی منطقه و تعهدات بین‌المللی توازن برقرار کند.
ایران، با وجود روابط پیچیده با افغانستان، به دلیل همسویی سیاست خارجی با روسیه یکی از نامزدهای احتمالی است. از زمان پایان جنگ ۱۲روزه با اسرائیل در ۲۴ جون ۲۰۲۵، ایران بیش از نیم میلیون مهاجر و پناهجوی افغان را به دلیل اقامت غیرقانونی اخراج کرده، اما در عین حال بر ضرورت تشکیل دولتی فراگیر در افغانستان تأکید داشته است.
در آسیای مرکزی، همه ی کشورها به جز تاجیکستان، نمایندگان طالبان را پذیرفته و در کابل سفیر دارند. ازبکستان دارای بیشترین سطح روابط است و در ۱۷ جولای ۲۰۲۵ با افغانستان و پاکستان توافق نامه ای برای مطالعه امکان سنجی پروژه راه آهن ترانس افغان امضا کرده است.
پاکستان و هند تنها کشورهای جنوب آسیا هستند که در کابل نمایندگی دارند. روابط اسلام آباد و طالبان، با وجود پیچیدگی هایی نظیر حضور گروه «تحریک طالبان پاکستان» در خاک افغانستان و مسئله ی سه میلیون مهاجر افغان در پاکستان، اخیراً رو به بهبود نهاده است. با این حال، شناسایی رسمی از سوی پاکستان در آینده ی نزدیک بعید است.
هند نیز از موضع اولیه ی خود – تعطیلی سفارت و چهار کنسولگری در اگست ۲۰۲۱ – عقب نشینی کرده و در جون ۲۰۲۲ یک «هیئت فنی» در کابل بازگشایی نمود. تعاملات سطح بالا، از جمله دیدار دبیرکل وزارت خارجه هند با متقی در جنوری ۲۰۲۵ در دبی و گفتگوی تلیفونی وزیر خارجه هند با متقی در می ۲۰۲۵، روابط را تقویت کرده است. هند قصد دارد سطح مأموریت خود را به کاردار ارتقا دهد و اخیراً کاردار منصوب طالبان را در کنسولگری بمبئی پذیرفته است. همچنین، در اوایل جولای ۲۰۲۵، هند در مجمع عمومی سازمان ملل به قطعنامه ی فشار بر طالبان رأی ممتنع داد – اقدامی که در پی محکومیت شدید حملهٔ تروریستی پهلگام توسط طالبان صورت گرفت.
چین نیز که در همان قطعنامه رأی ممتنع داده بود، احتمالاً همچنان در شناسایی رسمی طالبان محتاط خواهد بود، هرچند ممکن است از چنین اقدامی در نشست آتی سازمان همکاری شانگهای در تیانجین (اواخر اگست ۲۰۲۵) حمایت کند.
چشم انداز
شناسایی رسمی طالبان توسط روسیه پیش از چهارمین سالگرد به قدرت رسیدن این گروه (۱۵ اگست ۲۰۲۵) موجب شکسته شدن اجماع بین المللی علیه آن شد. این اقدام به احتمال زیاد باعث خواهد شد برخی کشورهای منطقه – که طی چهار سال گذشته سطح تعاملات خود با طالبان را افزایش داده اند – در هفته ها و ماه های آینده دست به شناسایی رسمی بزنند.
مطلبی از موسسه تحقیقاتی موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS)
