پلن پیشنهادی ایالات متحده اولین اقدامی است که دولت بایدن برای احیای مذاکرات متوقف شده صلح قبل از اول ماه می انجام داده است. لحن تند نامه وزیر امور خارجه آنتونی بلینکن به رئیس جمهور غنی در مورد نقشه راه حاکی از آن است که دولت جدید ایالات متحده دولت غنی را مقصر متوقف کردن روند صلح می داند، نه طالبان!
پیش نویس این طرح قطعا انرژی مذاکرات را در دوحه دوباره تقویت کرده است، اما با این حال این پیشنهاد دارای کاستی های متعددی است و می تواند در دراز مدت برای صلح مضر باشد!
مشکل اساسی در طرح پیشنهادی این فرض است که تغییر مکان مذاکرات و دعوت طرف های بیشتری به میز مذاکره صرف نظر از مشروعیت آنها، موانع را برطرف خواهد کرد!
اما چنین تغییراتی نه تنها می تواند منجر به شکست پیشنهاد شود، بلکه دستاوردهای حاصل از دولت سازی، نمایندگی دموکراتیک و حاکمیت قانون در افغانستان طی ۲۰ سال گذشته را نیز از بین خواهد برد!
اما چرا ترکیه؟ ظاهرا انتخاب ترکیه به عنوان محل جدید روند صلح افغانستان نویدبخش میانجیگری در یک توافق پایدار است. ترکیه به عنوان یک کشور کمک کننده به نیروهای ناتو، می تواند پایبندی به آتش بس را در زمین کنترل کند و روایط خوبی با پاکستان دارد!
و با این حال، انتقال روند صلح به ترکیه نتیجه چندانی نخواهد داشت. زیرا این تغییر با درخواست میانجیگری رسمی طرف های افغان پشتیبانی نمی شود. پیشرفت کمی که از آغاز مذاکرات در دستور کار قرار گرفت تنها پس از پذیرفتن پیشنهاد قطر برای تسهیل میان دو طرف حاصل شد!
از آنجا که هیچ نشانه ای مبنی بر اینکه از انقره خواسته شده است به طور رسمی میان دو طرف واسطه شود وجود ندارد، انتظار اینکه هر مذاکره جدیدی در ترکیه نتایج سریع و مثبتی همراه شود غیر واقعی است!
علاوه بر این ترکیه یکی از نزدیکترین متحدان قطر است و از بسیاری از تلاشهای گذشته برای میانجیگری در دوحه پشتیبانی کرده است. ترکیه حتی ممکن است ترجیح دهد مذاکرات در دوحه باقی بماند، زیرا نمی خواهد ا به روابط خود با قطر لطمه بزند!
جنبه مشکل ساز دیگر طرح دولت بایدن تاکید بر مشارکت منطقه ای است. این نشان می دهد که ایالات متحده معتقد است که راه حل مشکلات افغانستان از منطقه خواهد بود، تصوری که اکثر مردم افغانستان آن را کوچک می شمارند!
در واقع ایالات متحده پیشنهاد خود را به گونه ای به طرفین ارائه داد كه این تصور را ایجاد كند كه قبلا با سایر طرفهای درگیر در مورد آن بحث شده است. در پایان معلوم شد که برنامه های این کنفرانس منطقه ای از جمله میزبانی پیشنهادی ترکیه، از قبل با هیچ طرفی مورد بحث قرار نگرفته است!
به همین ترتیب درخواست ایالات متحده برای افزودن طرف های جدید به میز مذاکره نیاز به تامل دقیق دارد. حضور گروه ها و سران جناح های اصلی سیاسی این کشور در کنفرانس پیشنهادی ترکیه بدون شک طالبان را خوشحال می کند!
این گروه مدتهاست که از عدم حضور شخصیتهای قدرتمند سیاسی در تیم مذاکره کننده دولت افغانستان انتقاد می کند و خواستار صحبت با صاحبان قدرت است!
تیم مذاکره کننده دولت به خودی خود نشان دهنده یک نقطه عطف در سیاست افغانستان است. این ساختار از یک ساختار دولتی ساخته شده است که برای تحقق ۲۰ سال سرمایه گذاری توسط مردم افغانستان و جامعه جهانی، جان هزاران نفر و هزاران دالر برای آن هزینه شده است!
علیرغم همه کاستی های دولت در حال حاضر، اکثر افغان ها اتفاق نظر دارند که ساختارهای نهادی که در ۲۰ سال گذشته ساخته شده است، از سلطه افراد قدرتمند بر کشور کاسته و آنها را تحت حاکمیت قانون درآورده است!
ورود مجدد آنها در مذاکرات، زمینه را برای پاک کردن بسیاری از دستاوردهای دموکراتیک از توانمندسازی زنان و اقلیت ها گرفته تا تعهد گسترده به سیاستگذاری غیر خشونت آمیز هموار می کند!
در حالی که بعید به نظر می رسد طرح پیشنهادی دولت بایدن بتواند توافق ایالات متحده و طالبان را نجات دهد و زمینه صلح پایدار را در شکل فعلی افغانستان فراهم کند، همه چیز از دست نرفته است. مذاکرات متوقف شده صلح هنوز هم می توانند با چند گام و ملاحظه ساده احیا شوند!
یک کنفرانس بین المللی با هدف پشتیبانی و نه جایگزینی روند در حال انجام دوحه همچنین می تواند به طور مشترک توسط سازمان ملل، ترکیه و قطر تشکیل شود تا به پیشبرد مذاکرات بین الافغانی کمک کند!
روند در حال انجام در دوحه مهمترین فرصت در ۲۰ سال گذشته برای دستیابی به صلح پایدار در افغانستان است. ایالات متحده و جامعه جهانی باید بیش از اینکه مانع این تلاش ها شوند، حمایت کنند!
(الجزیره)
۲۰۲۱/۱۳/۳
