دفتر مایکل مک‌کال، رییس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان ایالات متحده، اخیراً جزییات تحقیقاتی را در مورد خروج پر هرج و مرج ایالات متحده از افغانستان در آگست ۲۰۲۱ منتشر کرده، روندی که به دلیل “پلانگذاری ضعیف” با انتقاد‌های گسترده مواجه شده است.
مک‌کال در مصاحبه‌ای با بخش اردوی صدای امریکا این موضوع را رد کرد که گویا تحقیقات تازه یک “عملکرد سیاسی” بوده که با رقابت تنگاتنک انتخابات ریاست جمهوری مصادف است. او گفت هدف اصلی جلوگیری از تکرار چنین نوع خروج در آینده است.
گریگوری میکس، ارشد‌ترین عضو دموکرات کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان، با نشر اعلامیه‌ای از این گزارش انتقاد کرده و گفته که “شاهدان برای حمایت از روایت جانبدا‌رانهٔ جمهوری‌خواهان دست‌چین” شده‌اند.
او همچنان افزود که جمهوری‌خواهان نسخه‌ای از این تحقیق را به قانونگذاران دموکرات فراهم نکرده بودند.
مک‌کال در ادامهٔ این مصاحبه، مقامات قصر سفید را به ایجاد ممانعت در روند تحقیقات و عدم پاسخگویی به پرسش‌های این تحقیقات متهم کرد.
مک‌کال روز سه‌شنبه ۱۰ سپتمبر در ادامه این مصاحبه به صدای امریکا گفت که “کار تحقیقات ما هنوز هم تمام نشده است.”
متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجهٔ ایالات متحده، هفتهٔ گذشته گفت که انتونی بلینکن، وزیر خارجهٔ آن کشور، نتوانست به تاریخی که کمیتهٔ روابط خارجی مجلس نمایندگان تعیین کرده بود، گواهی بدهد و تاریخ مناسب دیگری را پیشنهاد کرد.
موارد زیر برای وضاحت و طول، ویرایش شده است.
صدای امریکا: چرا گزارش کمیته روابط خارجی در مورد خروج ایالات متحده از افغانستان اکنون نشر می‌شود؟ در حالی که کمتر از دو ماه به انتخابات باقی مانده است، برخی ها خواهند گفت که این گزارش جنبه سیاسی دارد.
مک‌کال: از خروج پر هرج و مرج… سه سال می‌گذرد. در سال اول، دموکرات‌ها که در آن وقت [در مجلس نمایندگان اکثریت] بودند، هیچ کاری برای تحقیقات انجام ندادند. بنابراین، من دو سال فرصت داشتم تا این گزارش بسیار جامع، کامل و تاریخی را از آنچه اتفاق افتاد، جمع آوری کنم. در عین حال، احضاریه‌های زیادی صادر کردیم. ما مجبور شدیم [مقامات حکومتی را] به اهانت به جریان عمل [ کمیتهٔ روابط خارجی] تهدید کنیم. من می‌خواستم این را یک سال پیش انجام دهم. شما می‌دانید که ادارهٔ [بایدن] مانع ما می‌شود و روند نشر گزارش را کند می‌کند. در حقیقت، کار تحقیقات ما هنوز هم تمام نشده است.
صدای امریکا: با توجه به این گزارش، آیا فکر می‌کند ادارهٔ بایدن برای جلوگیری از هرج و مرج و بی‌نظمی که در جریان خروج اتفاق افتاد، می‌توانست کار متفاوتی انجام بدهد؟
مک‌کال: در اینجا، این یکی از نکات کلیدی است. اردو در صحنه حضور داشت و [مطابق تاریخ که توسط حکومت قبلی تعیین شده بود] کارش برای خروج تا ماه جولای انجام می‌داد. جامعهٔ استخباراتی می‌دید که چه اتفاق می‌افتد. آنان این معلومات را گزارش دادند. زمانی که معلومات به سطح بلند می‌رسید، در آن اندکی دست کاری صورت می‌گیرد و پس از آن، به گونه‌ای ارایه می‌شد که [گویی]همه چیز در افغانستان خوب است، [اما] در واقع وضعیت در صحنه بد می‌شد.
بر اساس قانون، وزارت خارجه موظف است تا طرح تخلیهٔ مسما به ماموریت تخلیهٔ غیرمحارب را ارایه کند. آنان در مقابل این (ماموریت تخلیه) مقاومت می‌کردند، زیرا فکر می‌کردند که تخلیه به معنی ناکامی است. بنابراین، آنان تا روزی منتظر می‌مانند که طالبان کابل را تسخیر کنند تا در نهایت طرح تخلیه را آغاز کنند. علت پر هرج و مرج بودن آن نیز همین است. به همین دلیل [زمانی که طالبان کنترول کابل را به دست گرفتند] ۱۳ سرباز[امریکایی] مرد و زن که برای خروج افغان‌ها کمک می‌کردند، پشت‌سر گذاشته شدند (کشته شدند).
صدای امریکا: گزارش حاکی است که جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده، زلمی خلیلزاد را منحیث نمایندهٔ ویژهٔ در امور افغانستان نگه داشت و این را واضح کرد که باید توافقنامهٔ دوحه را بپذیرد. آیا این یک تصمیم خوب بود؟
مک‌کال: شکایتی را که من داشتم – شما می‌دانید که من و زلمی، من از دیرزمانی او را می‌شناسم و به او احترام دارم – اما او حکومت افغانستان را در مذاکرات دوحه دخیل نکرد. بنابراین [مذاکرات] تنها میان زلمی خلیلزاد و طالبان بود. این یک پیام هولناک را حکومت افغانستان داشت. آنان فکر کردند که به حاشیه رانده شدند. توافقنامهٔ دوحه شرایط خود را داشت. مهمتر از همه این بود که طالبان نمی‌توانند نیروهای امریکایی را هدف قرار دهند. آنان به این کار شان ادامه دادند. اما بر اساس سخنگوی رییس جمهوربایدن، دوحه و تخلیه “بی اهمیت” بود. او به سوی صفر (هیچ) در حرکت بود- به این معنی هیچ نیرو، هیچ قراردادی، هیچ قوهٔ هوایی- در هر حالت چنین باید می‌شد. این باید اتفاق می‌افتاد. او این تصمیم را در روز اول اتخاذ کرده بود.
صدای امریکا: آیا فکر می‌کنید که مذاکرات دوحه و تصمیم ترک افغانستان در جریان حکومت ترمپ اتخاذ شده بود؟
مک‌کال: … این دقیق نیست، زیرا طالبان شرایط دوحه را نقض می‌کردند. دو هزارو پنج‌صد نیرو در آنجا باقی مانده بودند – جنرال [کینیت] مکنزی و [مارک] میلی گفتند که این نیروها در کنار ۶۵۰۰ تن از نیروهای ناتو و حمایت هوایی و قرارداد‌ی‌ها، برای حفظ ثبات کافی بودند. آنان می‌توانستند بگرام و میدان هوایی حامد کرزی را ثابت نگه دارند، زمانی که این (نیروها) به صفر تقلیل یافت، آن‌وقت بود که این (وضعیت) تغییر کرد.
صدای امریکا: تصمیم تاریخ خروج نیروها توسط ادارهٔ ترمپ اتخاذ شده بود؟
مک‌کال:… اگر شرایط تکمیل می‌شد، که نشد.
صدای امریکا: … آیا فکر می‌کنید منصفانه است که تنها ادارهٔ بایدن مسوول ناکامی پنداشته شود؟
مک‌کال: ما این کار را نمی‌کنیم. در واقع ما زلمی خلیلزاد را مقصر می‌دانیم. ما فهرستی از مقامات بلند پایهٔ وزارت دفاع و وزارت خارجه را به کانگرس ارایه کردیم که در یک قطعنامه آنان به خاطر عملکرد‌های شان محکوم خواهند شد. زلمی خلیلزاد یک دوست عزیز است، اما اینکه اجازه نداد حکومت افغانستان [در مذاکرات دوحه] اشترک کند – برای من، این یک خطای بزرگ بود. و مقدار زیاد آن، بر اساس معلومات جنرال‌های ارشد و جامعهٔ استخبارات، با عدم تطبیق پلان عمل برای خروج و تخلیه، پشت‌سرگذاشتن امریکایی‌ها، متحدین افغان و مهمتر از همه زنان، کاستی مرگبار بود.
صدای امریکا: گزارش همچنان حاکی است که ایالات متحده این موضوع را دنبال نکرد که آیا طالبان توافق دوحه را دنبال می‌کنند یا نه. به نظر شما، ایالات متحده چگونه می‌توانست طالبان را مجبور به رعایت توافقنامه دوحه کند؟
مک‌کال: به نظر من، آنان زمانی [از توافقنامهٔ دوحه] تخطی کردند که رییس جمهور تصمیم گرفت تا شمار [نیروها] را به صفر تقلیل بدهد. اما بر اساس گفته‌های سخنگوی وی، این برای خروج بی اهمیت بود. این باید در هر صورت اتفاق می‌افتید. آنچه را که مردم درک نمی‌کنند این است که این تنها خروج نظامی، حمایت هوایی و قراردادی‌های آن نبود. زمانی که همه چیز خارج می‌شود، اردوی افغانستان عملاً بی دفاع بود.
صدای امریکا: در گزارش این هم گفته شده است که افغانستان بسترگرم فعالیت‌های تروریستی است. آیا ایالات متحده می‌تواند طالبان را بگذارند هر چه می‌کنند بکنند؟ راه آینده چیست؟
مک‌کال: این بسیار، بسیار خطرناک است. من رییس کمیتهٔ امنیت داخلی بودم. آنچه را که ما اکنون مشاهده می‌کنیم و درگذشته دیده ایم، این است که [شبکهٔ]حقانی و طالبان، الظواهری، [فرد] شماره دوم القاعده را حفاظت می‌کردند، فردی که در زمان نه چندان دور پس از ماموریت تخلیه توسط طیاره‌ٔ بی‌سرنشین کشته شد. ما می‌دانیم که آنان -شاخه خراسان داعش و طالبان، با هم تشریک مساعی داشتند، زیرا ایالات متحده برای آنان یک دشمن مشترک بود.
ناراحت کننده ترین بگرام است، زندان بگرام. آنان [طالبان] هزاران زندانی گروه دولت اسلامی (داعش) را رها کردند که آنان اکنون برای انجام عملیات‌های خارجی به منطقهٔ خراسان رفته اند – تاجیکستان، افغانستان و پاکستان. در همین اواخر، ادارهٔ تحقیقات فدرال (اف‌بی‌آی) به ما معلومات داد که هشت نفر از آنان که از آن سوی مرز جنوب‌غربی آمده بودند، در ایالات متحده بازداشت شده اند. … پس زمانی که امریکایی‌ها فکر می‌کنند افغانستان بسیار دور، سرزمین دور است، این همه با هم پیوسته اند و کشورما را تهدید می‌کنند.
صدای امریکا: راه آینده چیست؟ شما چی فکر می‌کنید که استراتیژی ایالات متحده برای رسیدگی به این باید چگونه باشد؟
مک‌کال: در اول، ما نمی‌خواهیم که این دوباره رخ بدهد. این برای من یک تمرین سیاسی نبود. من منحیث سارنوال [پیشین] فدرال، فقط می‌خواستم به هر گونه که شود حقایق و شواهد را نشان دهم. من از قبل نتیجه‌گیری نداشتم. … پس، پاسخ به پرسش شما این است که ما می خواهیم از طریق کانگرس راه جدیدی برای انجام این کار به صورت قانونی پیشنهاد کنیم تا هیچ زمانی ماموریت تخلیه مانند این صورت نگیرد. سایگون بد بود. این بدتر است.
صدای امریکا: این گزارش به نقل از یک مطالعه حاکی است که ۱۱۸ دختر به عنوان عروس کودک در یک قریهٔ افغانستان فروخته شدند. و در همان قریه ۱۱۶ پدر و مادر منتظر خریدار بودند. پس، سوال من از شما این است که به نظر می رسد هیچ امیدی برای زنان و دختران در افغانستان وجود ندارد. پیشنهاد شما چیست؟ و ایالات متحده چه کاری می تواند انجام دهد؟
مک‌کال: منظورم این است که آیا می توانید تصور کنید که به عنوان یک زن ۲۵ ساله هرگز تحت قانون شریعت زندگی نکرده باشید و حالا باید به عصر حجر برگردید؟ و این اساساً همان چیزی است که در آنجا اتفاق افتاده است. من چهار بس مملو از دختران مکتب موسیقی امریکایی را از دروازهٔ آبی (میدان هوایی کابل) خارج کردم، زیرا می‌دانستم که طالبان در مورد زنان و موسیقی چه احساسی دارند – چند روزی از زندگی شان باقی نمی ماند. اکنون این کار بسیار مشکل است. می‌توانید طالبان را عادی بسازید؟ آیا با آنان به مثابهٔ یک سازمان تروریستی خارجی برخورد می‌کنید؟
فکر میکنم، هر کمک یا معاونتی را که به مردم افغانستان می‌دهیم، باید مشروط به برخورد با زنان و کودکان باشد. آنان باید اجازهٔ رفتن به مکتب را داشته باشند، آنان باید اجازهٔ رفتن به بیرون از خانه‌های شان را داشته باشند، آنان نباید لت و کوب شوند. فقط حقوق بنیادی.
