چین، افغانستان و پاکستان قرار است در تاریخ ۲۰ آگست در کابل یک نشست غیررسمی برگزار کنند. وزرای خارجه پاکستان و چین – اسحاق دار و وانگ یی – همراه با سرپرست وزیر خارجه طالبان، امیرخان متقی، در این نشست برای بررسی مسائل سه جانبه گردهم خواهند آمد.
قرار بود متقی در تاریخ ۵ آگست به پاکستان سفر کند، اما این سفر لغو شد. هرچند دو طرف دلیل لغو را «مسائل تخنیکی» عنوان کردند، اما منابع می گویند شورای امنیت سازمان ملل مانع این سفر شد، زیرا متقی هنوز در فهرست اعضای طالبان تحت تحریم سازمان ملل قرار دارد. این موضوع شاید انگیزه بیشتری برای برگزاری نشست در کابل ایجاد کرده باشد، هرچند در اصل نیز برنامه از ابتدا برای کابل در نظر گرفته شده بود.
نشست پیشین سه جانبه در ۲۱ می در پکن برگزار شد. بر اساس اعلام وزارت خارجه چین، در آن دیدار «سه وزیر خارجه دیدگاه مثبتی نسبت به نتایج گفتگوی سه جانبه چین – افغانستان – پاکستان داشتند و به طور دوستانه و عمیق درباره استفاده بیشتر از ظرفیت های این سازوکار برای پیشبرد همکاری های سودمند متقابل تبادل نظر کردند.»
در همان نشست، افغانستان و پاکستان «آمادگی روشن خود برای ارتقای روابط دیپلماتیک» را اعلام کردند و «به طور اصولی توافق نمودند که در اسرع وقت سفیران خود را تبادل کنند» تا ارتباطات دیپلماتیک تقویت شود. این توافق باعث شد پاکستان سطح روابط دیپلماتیک خود با طالبان را ارتقا دهد؛ حرکتی که بخشی از آن ناشی از نزدیکی طالبان با هند بود، اما اسحاق دار صریحا گفت که این تصمیم به درخواست چین گرفته شده است.
چین در کاهش تنش های میان پاکستان و طالبان نقش مهمی ایفا کرده است. بنابراین، انتظار می رود نشست سه جانبه پیش رو نه تنها روابط پاکستان و افغانستان را تقویت کند، بلکه همکاری های کلی میان سه کشور را نیز گسترش دهد. این نشست غیررسمی در کابل بر مبارزه با تروریسم و گسترش ابتکار «کمربند و راه» چین (BRI) به افغانستان از طریق پروژه «کریدور اقتصادی چین – پاکستان» (CPEC) تمرکز خواهد داشت.
مبارزه با تروریسم اولویت مشترک هر سه کشور است. در نشست قبلی، وزرای خارجه توافق کردند که «با هرگونه شکل تروریسم مخالف باشند، همکاری های امنیتی و تطبیقی را گسترش دهند، با گروه های تروریستی تهدید کننده هر کشور مبارزه کنند و نسبت به مداخلات خارجی در امور داخلی کشورهای منطقه هوشیار بمانند.»
چین نیز نگرانی های مشابهی دارد و می گوید ممکن است شبه نظامیان اویغور از خاک افغانستان برای حمله علیه چین استفاده کنند. از این رو، پکن از طالبان می خواهد علیه این گروه ها اقدام کند. اما به دلیل روابط تاریخی طالبان با این جنگجویان، حکومت این گروه تاکنون در این زمینه محتاطانه عمل کرده است. در عین حال، چین به ویژه در پروژه های کریدور اقتصادی چین – پاکستان هدف حملات تحریک طالبان پاکستان و گروه‌های شورشی بلوچ قرار گرفته است و از این جهت ثبات امنیتی در افغانستان و پاکستان برای پکن حیاتی است.
علاوه بر موضوع تروریسم، گنجاندن افغانستان در ابتکار کمربند و راه یکی دیگر از محورهای کلیدی این نشست است. چین مدت هاست تلاش دارد افغانستان را به این پروژه پیوند دهد. در سال ۲۰۱۶، چین با دولت پیشین افغانستان تفاهم نامه ای در این خصوص امضا کرده بود، اما پیشرفت چندانی حاصل نشد. اکنون با توجه به علاقه چین به منابع طبیعی افغانستان، گسترش کمربند و راه به این کشور اهمیت بیشتری برای پکن دارد و پیوند آن با کریدور چین – پاکستان بهترین مسیر تلقی می شود.
برای طالبان نیز پیوستن به کریدور اقتصادی چین – پاکستان مزایای زیادی دارد. به گفته عبداللطیف نظری، معاون وزارت اقتصاد طالبان، «مشارکت افغانستان در کریدور اقتصادی چین – پاکستان می تواند نقش مهمی در ایجاد اشتغال، کاهش بیکاری، تقویت زیربناها، جذب سرمایه گذاری و گسترش همکاری های منطقه ای داشته باشد.» سه کشور در نشست ماه می اعلام کردند که بر سر اتصال افغانستان به کریدور اقتصادی چین – پاکستان توافق کرده اند.
برای طالبان که تحت تحریم های بین المللی و در انزوای سیاسی قرار دارد، پیوستن به کریدور اقتصادی چین – پاکستان می تواند راهی برای افزایش تجارت و سرمایه گذاری باشد و مشروعیت عملی این گروه را تقویت کند. با این حال، هنوز روشن نیست چین چه زمانی رسما توافقنامه الحاق افغانستان به کمرند و جاده را امضا خواهد کرد و پاکستان تحت چه شرایطی این طرح را خواهد پذیرفت. هرچند پکن موفق شده اسلام آباد را به ارتقای روابط با طالبان وادار کند، اما اجرای پروژه های زیربنایی در افغانستان همواره با دشواری های جدی همراه بوده است.
نشست سه جانبه پیش رو می تواند برای هر سه طرف سودمند باشد، به ویژه برای طالبان. این نشست فرصتی است برای طالبان تا در شرایط انزوای بین المللی، میزبانی یک گفتگوی چندجانبه را بر عهده گیرد. برگزاری نشست در آستانه سالگرد سقوط کابل در آگست ۲۰۲۱ نیز اهمیت نمادین دارد و می تواند دستاورد سیاسی قابل توجهی برای طالبان باشد. اگر این نشست به توافق رسمی برای گسترش کریدور اقتصادی چین – پاکستان به افغانستان منجر شود، بر اساس توافق شفاهی ماه می، می تواند یک پیروزی دیگر برای حکومت دی فاکتو طالبان به حساب آید.
مطلبی از نشریه دیپلمات
