در ماه های اخیر، ادعای دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، مبنی بر اشغال میدان هوایی بگرام در افغانستان از سوی چین، واکنش های فراوانی در محافل رسانه ای و تحلیلی به همراه داشته است. ترامپ مدعی شده بود که این پایگاه نظامی که ۷۰ کیلومتر شمال کابل قرار دارد و در دوران اشغال افغانستان توسط ایالات متحده به عنوان یکی از مهم ترین مراکز عملیاتی نیروهای آمریکایی عمل می کرد، اکنون در اختیار چین قرار دارد. او در اظهارات خود تصریح کرده بود که دولت آمریکا برنامه داشت این پایگاه را حفظ کند، چرا که تنها یک ساعت با محل ساخت سلاح های هسته ای چین فاصله دارد، اما دولت جو بایدن آن را رها کرده است.
این ادعا در حالی مطرح شد که ترامپ هیچ گونه سند یا مدرک معتبری برای اثبات آن ارائه نکرد. با این حال، برخی رسانه ها گزارش هایی در همان راستا منتشر کردند و مدعی شدند تصاویر ماهواره ای نشان دهنده حضور نیروهای چینی در این پایگاه است. برخی دیگر نیز نوشتند که پکن عملیات بازسازی تأسیسات بگرام را آغاز کرده و شماری از نیروهای چینی از سال گذشته در محوطه این پایگاه دیده شده اند.
با وجود انتشار چنین گزارش هایی، بررسی بی بی سی فارسی بر پایه تحلیل تصاویر ماهواره ای، تصویر متفاوتی ارائه می دهد. تصاویر منتشرشده توسط شرکت پلنت لبز از سال ۲۰۲۰ نشان می دهند که در آن زمان حداقل ۳۵ فروند هواپیما در بگرام مستقر بوده اند. اما در تصویر ثبت شده در سال ۲۰۲۲، یعنی یک سال پس از تسلط طالبان بر افغانستان، هیچ هواپیمایی در این پایگاه دیده نم ی‌شود. این تغییر چشمگیر، همراه با جابه جایی صدها کانتینر که احتمالاً به عنوان انبار استفاده می‌شده اند، نشان از تخلیه گسترده امکانات پایگاه دارد.
نکته قابل توجه دیگر، حضور بیش از ۱۰۰ خودرو در نقاط مختلف پایگاه در تصاویر ماهواره ای سال های اخیر است. اما حرکت این خودروها در تصاویر به ندرت دیده شده که این خود احتمال فعالیت گسترده در پایگاه را کاهش می دهد. به طور کلی، شواهد بصری موجود نشان دهنده آن است که ساختار اصلی پایگاه دستخوش تغییر بنیادینی نشده و هیچ نشانه ای از استقرار دوباره نظامی، دست کم در مقیاس وسیع، مشاهده نمی شود.
جنیفر جون، پژوهشگر مؤسسه مطالعات راهبردی و بین المللی، در گفتگو با بی بی سی فارسی تأکید کرده که تصاویر ثبت شده از میانه ۲۰۲۱ تا آپریل ۲۰۲۵ هیچ هواپیمایی را در این پایگاه نشان نمی دهند؛ تنها استثنا، تصویری از فبروری ۲۰۲۵ است که در آن یک هلیکوپتر بر روی باند فرود دیده می شود. با این حال، او تصریح می کند که عدم رؤیت هواپیما به معنای عدم حضور قطعی نیست، زیرا ممکن است تحرکات هوایی در ساعاتی خارج از بازه زمانی تصویربرداری ماهواره ای (عمدتاً میان ساعت ۱۱ صبح تا ۲ بعدازظهر) انجام شده باشد، یا اینکه هواپیماها در آشیانه های پوشیده نگهداری شده باشند. همچنین برخی تصاویر نشانه هایی از لکه های تیره روی زمین را نشان می دهند که ممکن است به نشت سوخت مربوط باشد، هرچند این مورد نیز به تنهایی نمی تواند دلیلی برای اثبات فعالیت نظامی گسترده باشد.
از منظر فنی، وضعیت باندهای پرواز به عنوان شاخصی مهم در سنجش فعال بودن یا نبودن یک پایگاه نظامی به شمار می رود. تصاویر اخیر از آپریل ۲۰۲۵ نشان می دهند که هر دو باند پرواز بگرام در وضعیت خوبی نگهداری شده اند و فاقد آلودگی یا خرابی هستند. این مسئله اگرچه می تواند نشانگر آمادگی برای استفاده احتمالی باشد، اما همچنان نشانه ای قطعی از فعالیت مداوم یا استقرار نیروی جدید محسوب نمی شود.
در جمع بندی این گزارش باید نوشت که آن گونه که جنیفر جون نیز تأکید می کند، هیچ شواهد قطعی برای تأیید ادعای استقرار نیروهای چینی یا هر کشور دیگری در بگرام وجود ندارد و پایگاه تا حد زیادی در همان وضعیتی باقی مانده که ایالات متحده آن را ترک کرده بود. بدین ترتیب، می توان گفت که اگرچه فرضیه هایی درباره استفاده مجدد از این پایگاه مطرح شده اند، اما شواهد عینی و ماهواره ای تاکنون چنین گمانه زنی هایی را تأیید نمی کنند.
مطلبی از نشریه د ویک
