به تاریخ 3 اکتبر، دولت موقت پاکستان اعلام کرد که به “مهاجران و پناهجویان غیرقانونی” 28 روز فرصت دارند تا کشور را ترک نمایند. کسانی که به این حکم اهمیت ندهند، از اول ماه نومبر، از کشور اخراج خواهند شد.
این اقدام بی‌سابقه به‌طور خاص متوجه 1.73 میلیون افغانی است که به پاکستان گریخته‌اند و نتوانسته‌اند به وضعیت رسمی پناهندگی دست پیدا کنند.
این اعلامیه پس از آن اعلام شد که دولت پاکستان مدعی شد که 14 مورد از 24 حمله انتحاری در سال جاری توسط افراد دارای تابعیت افغانستان انجام شده است. این درحالیست که دولت پاکستان هنوز هیچ مدرکی برای حمایت از این ادعا ارائه نکرده اند.
همچنین سازمان های بین المللی و دولت های بیشماری این تصمیم پاکستان را محکوم کرده اند .
درست است که پاکستان برای سالها میزبان پناهجویان افغانستان بوده، اما این تاریخ طولانی دوستی را نباید با تصمیمات کوته فکرانه و ارتجاعی تحت تاثیر سو قرار دارد. رفتار با پناهجویان افغان در سال های اخیر در پاکستان به طور قابل توجهی بدتر شده است، زیرا آنها را مسئول ناکامی های امنیتی در داخل کشور می دانند.
در چند سال گذشته، تحریک طالبان پاکستان (TTP) که با نام طالبان پاکستانی نیز شناخته می شود، حملات خود را بر پرسنل امنیتی و غیرنظامیان افزایش داده است. دستگاه امنیتی و ارتش پاکستان برای مهار فعالیت های تروریستی تلاش هایی داشته اند و مقامات دولتی بارها طالبان افغانستان را به پناه دادن به این گروه متهم کرده اند.
مهم است که این تحولات را در یک چارچوبی قرار دهیم. پاکستان نقش کلیدی در ایجاد و به قدرت رساندن طالبان افغانستان در دهه 1990 ایفا کرد. در طول 20 سال اشغال افغانستان توسط ایالات متحده، تشکیلات پاکستان به این گروه پناه داد. تحریک طالبان محصول جانبی این رابطه است. رهبران تحریک طالبان پاکستان همگی آموزش دیده و روابط خود را با رهبران طالبان در طول مدتی که در مناطق قبیله ای پاکستان بودند توسعه دادند.
اما تحریک طالبان پاکستان در پاکستان تشکیل شد و بیشتر عمر خود را در داخل این کشور بوده است. حتی اگر بخواهیم این ادعا را بپذیریم که امروز طالبان افغانستان به رهبری تحریک طالبان پاکستان اجازه می‌دهد از بخش شرقی افغانستان فعالیت کند، به یاد داشته باشیم که مردم افغانستان، طالبان را انتخاب نکرده‌اند و نباید به خاطر تصمیم‌های آن مجازات شوند.
همچنین به یاد بیاوریم که دولت منتخب پاکستان از نخستین کشورهایی بود که به طالبان برای تسلط بر کابل تبریک گفت و عمران خان، نخست وزیر وقت، حتی آن را «شکست زنجیر اسارت و بردگی» خواند.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که طالبان افغانستان در مبارزه با گروه های تروریستی پیشرفت قابل توجهی داشته است که توسط ایالات متحده آمریکا، چین، روسیه و کشورهای همسایه افغانستان تایید شده است. این گروه به طور سیستماتیک به مخفیگاه های داعش حمله کرده است در حالیکه آنها مسئولیت یک بمب‌گذاری انتحاری در ماه جولای در ایالت خیبر پختونخوا پاکستان را بر عهده گرفتند.
طالبان نیز تلاش هایی را برای رسیدگی به نگرانی های امنیتی پاکستان در مورد تحریک طالبان پاکستان انجام داده است. در سال 2022، طالبان میزبان مذاکرات پاکستان و تحریک طالبان پاکستان بود که منجر به آتش بس پنج ماهه شد. هنگامی که ارتش پاکستان در آپریل سال گذشته حملات هوایی را در خاک افغانستان انجام داد، حاکمیت افغانستان را نقض کرد و غیرنظامیان بیشماری را کشتند، دولت طالبان واکنش نسبتا ملایمی داشت و بیانیه‌ای صادر کرد که این حملات را «ظالمانه» محکوم می کند، واکنشی که در میان مردم کاملاً ناپسند بود.
سپس در ماه اگست، هیبت الله آخوندزاده، فرمانی را صادر کرد که حملات برون مرزی را منع می سازد. در اواخر سپتمبر، نیروهای دولتی طالبان حدود 200 جنگجوی تحریک طالبان پاکستان را در خاک افغانستان بازداشت کردند.
در پس زمینه همه این رویدادها، مایه تاسف است که دولت پاکستان تصمیم گرفت پتانسیل همکاری های امنیتی معنادار را نادیده بگیرد و تصمیمی پوپولیستی و غیرانسانی برای اخراج افغان ها اتخاذ کند.
پاکستان ملتی است که در طول بزرگترین مهاجرت مردمش در تاریخ معاصر این کشور متولد شده است. مردم شان می دانند که جستجوی پناهگاه امن به چه معناست. آنها همچنین آسیب های مجازات به گونه جمعی را می دانند.
امروز در حالی که پاکستانی ها برای محکوم کردن مجازات دسته جمعی فلسطینی ها توسط اسرائیل ایستاده اند، نباید چشمان خود را بسته و در برابر تصمیم برای اخراج پناهجویان افغان آن هم تقریباً به اندازه مردم غزه سکوت کنند.
من از دوستان خود در پاکستان می‌خواهم که به دولت خود متوسل شوند و از آنها بخواهند که به حقوق اولیه پناهندگان افغان در مورد کرامت و امنیت احترام بگذارند.
مایا آنجلو، شاعر آمریکایی آفریقایی تبار، زمانی گفته بود که: «هیچ کس خانه را ترک نمی‌کند مگر اینکه خانه در دهان یک کوسه ماهی باشد» (شعر از وارسان شایر می باشد). پاکستانی ها نباید اجازه دهند کسانی که بیشترین نیاز را به مهربانی دارند قربانی سیاست های خارجی نادرست شوند. در صورت انجام، این اقدام ظالمانه اخراج تأثیر منفی بر روابط بین دو کشور در سال های آینده خواهد گذاشت.
