روزنامه کامر سانت روسیه روز شنبه به نقل از منابع دولتی این کشور نوشت که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در اجلاس ژنو که در میانه ماه جون برگزار شده بود به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، پیشنهاد داده بود که از پایگاه‌های این کشور در تاجیکستان و قرقیزستان برای کنترل افغانستان استفاده کند.
این روزنامه به نقل از منابع خود نوشته است که اگر آمریکا درگیر اهداف دیگر نبود حتما از این پیشنهاد استقبال می‌کرد اما دولت آمریکا تاکنون در این رابطه واکنشی نشان نداده است. این روزنامه همچنین نوشته است که زلمی خلیل‌زاد، فرستاده ویژه آمریکا برای روند صلح افغانستان، نیز در این رابطه اظهارنظری نکرده است.
طرح استفاده آمریکا از پایگاه‌هایی در آسیای میانه پیش از این نیز مطرح شده بود، حتی رسانه‌های بین‌المللی به نقل از منابع آمریکایی نوشته بودند احتمال دارد که آمریکا بخشی از نیروهایش را به پایگاهی در قزاقستان انتقال دهد. روزنامه نیویورک تایمز در ۱۵ فبروری نوشته بود که مقام‌های وزارت خارجه آمریکا در حال چانه‌زنی با دولت قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان‌اند تا در صورت نیاز نیروهای مستقر در افغانستان را به این کشورها انتقال دهند. با این حال، دولت روسیه در آن زمان در واکنش به این خبرها گفته بود هرگز به آمریکا اجازه نخواهد داد تا در آسیای میانه پایگاه نظامی داشته باشد.
اما حالا به نظر می‌رسد ورق برگشته است. طالبان تقریبا اغلب ولسوالی‌ها هم مرز با کشورهای تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان را به تصرف خود در آورده است و کشورهای آسیای میانه به شدت نگران انتقال افراطی‌گری به داخل این کشورها هستند. بر اساس گزارش‌هایی که منابع اطلاعاتی روسیه منتشر کرده‌اند هنوز هم حدود ۵۰۰۰ جنگجوی خارجی در شمال افغانستان حضور دارند که بخشی از این جنگجویان وابسته به شاخه خراسان شبکه داعش‌اند.
برخلاف ادعای طالبان مبنی بر کنترل بر داعش و عدم رابطه با القاعده، این دو گروه زیر چتر طالبان همچنان به فعالیت خود ادامه میدهند. بر اساس داده‌های کشورهای ازبکستان و تاجیکستان، در کنار جنبش ترکستان شرقی شبکه تروریستی جندالله مربوط به شاخه خراسان داعش همچنان در شمال افغانستان فعال است.
به نظر می‌رسد این پیشنهاد روسیه ناشی از نگرانی این کشور از پیشرفت حیرت‌انگیز طالبان در افغانستان باشد. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، پیش‌تر به رسانه‌ها گفته بود که خروج سریع آمریکا و ناتو از افغانستان می‌تواند وضعیت سیاسی‌ـ‌‌نظامی در منطقه را به شدت بی‌ثبات کند. حالا روس‌ها به معنای واقعی نگران حضور طالبان در مرز با کشورهای آسیای میانه‌اند که این کشور به نحوی نخستین سنگر خود می‌داند.
روس‌ها در حال حاضر در تلاش‌اند به مذاکرات صلح افغانستان برای رسیدن به نتیجه دلخواه خود سمت‌وسو بدهند. وزیر خارجه این کشور در یک نشست خبری با مقام‌های کشورهای آسیای میانه در تاشکند، پایتخت ازبکستان، گفت آنان در تلاش‌اند تا به روند صلح افغانستان کمک شود.
با این حال، وضعیت افغانستان در حال حاضر به‌شدت ناپایدار و پیش‌بینی‌نشدنی است. با اینکه یک هیئت عالی‌رتبه به رهبری دکتر عبدالله عبدالله، رئیس شورای مصالحه ملی، برای گفت‌وگوهای جدی‌تر به دوحه رفته است، تا امروز که روز دوم مذاکرات است هیچ نتیجه مشخصی از گفت‌وگوها منتشر نشده است. دولت افغانستان نگران است که با توجه به پیشرفت‌های سریع گروه طالبان، این گروه دیگر تمایلی چندانی به مذاکره نداشته باشد.
در صورتی که نیروهای آمریکا به پایگاه‌های کشورهای آسیای میانه برگردد، می‌تواند چرخشی در روند صلح افغانستان ایجاد کند زیرا طالبان که حالا از رفتن بدون بازگشت ناتو از افغانستان مطمئن شده است، با این ذهنیت که دولت افغانستان در خلاء حضور ناتو سریع‌تر سقوط می‌کند، میلی برای مذاکره ندارد. با این همه، بازگشت آمریکا به منطقه می‌تواند این ذهنیت را به هم بریزد.
ایندپندنت
۲۰۲۱/۱۸/۷
