رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور در نشست اخیر ناتو در بروکسل، اظهار داشت: “ایالات متحده در حال آماده سازی خروج خود از افغانستان است”، “از لحظه خروج آنها، تنها کشور قابل اعتماد برای ادامه روند آن مشخص است که ترکیه می باشد.” اردوغان اظهار داشت که ترکیه پس از خروج نیروهای ناتو برای نگهداری نیروهای خود در افغانستان به “کمک های دیپلماتیک، لوجستیکی و مالی” از سوی ایالات متحده نیاز دارد.
با این حال، چرا ترکیه علاقمند است تا پس از خروج امریکا از افغانستان، در این کشور خود را درگیر سازد؟
تلاش برای احیای رابطه با دولت جدید ایالات متحده
روابط واشنگتن و انقره طی سالهای اخیر متشنج بوده است. حمایت ایالات متحده از قطعه های مدافع خلق در سوریه، ترکیه را عصبانی کرده است. انقره ادعا می کند که قطعه مداقع خلق شاخه سوریه ای پ.ک.ک است که توسط ایالات متحده به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی شده است. علاوه بر این، واشنگتن ترکیه را بخاطر خرید سیستم های دفاع موشکی پیشرفته روسی S-400 که به ادعای ایالات متحده تهدیدی برای ناتو است، تحریم کرده و از انقره خواسته است تا سیستم 2.5 میلیارد دالری را کنار بگذارد. بنابراین، رئیس جمهور اردوغان می خواهد صفحه جدیدی را با دولت بایدن باز کند. ترکیه با توافق با واشنگتن برای ماندن در افغانستان، قصد دارد تنش ایالات متحده و ترکیه را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
پیگیری نقش برجسته میانجیگری در گفتگوهای صلح
در ماه اپریل سال جاری، یک نشست صلح سطح بالا قرار بود در ترکیه به میزبانی سازمان ملل متحد برگزار شود تا جنگ افغانستان را به پایان برساند. با این حال، طالبان از حضور در این کار خودداری کردند.
ترکیه به عنوان یک کشور مسلمان و تأثیرگذار در خاورمیانه، یکی از اعضای ناتو و یکی از اعضای برجسته سازمان همکاری اسلامی (OIC) است.
علاوه بر این، ترکیه رابطه دوستانه ای با دولت افغانستان و طالبان دارد. مقامات طالبان، انقره را به عنوان دوست افغانستان عنوان می کنند. سخنگوی طالبان اظهار داشته است که “ترکیه یک کشور مهم است که می تواند موضوعات منطقه ای را تحت تأثیر مثبت قرار دهد. هم دولت افغانستان و هم طالبان با انقره روابط دوستانه ای دارند. ” این درحالیست که ترکیه از تاریخ تا به کنون، با رهبران افغانستان رابطه ای خوبی داشته است.
ترکیه با ائتلاف شمال به ویژه با مارشال عبدالرشید دوستم، رهبر ازبک های افغانستان، رابطه طولانی مدت دارد. به احتمال زیاد دولت افغانستان و اتحاد شمال از نقش ترکیه در دوره پساامریکایی در افغانستان استقبال خواهند کرد.
آنکارا در روند صلح افغانستان نقش خاموش و روشن داشته است. این میزبان چندین نشست سطح بالا در گذشته بین افغانستان و پاکستان بر سر صلح در گذشته بود. گفته شد که استانبول قبل از افتتاح دفتر سیاسی طالبان در قطر در سال 2013 گزینه ای بود. گفتگوهای صلح افغانستان در دوحه متوقف شده است و فاقد یک واسطه بی طرف و قابل اعتماد برای دولت افغانستان و طالبان است. واکنش اولیه طالبان به پیشنهاد ترکیه برای محافظت از فرودگاه کابل منفی بود. با این حال ، اگر آنکارا رابطه خود را با طالبان حفظ کند ، ترکیه یک واسطه ایده آل خواهد بود.
انقره در روند صلح افغانستان نقش خاموش و روشن و متناوبی داشته است. این کشور، میزبان چندین نشست سطح بالایی در گذشته بین افغانستان و پاکستان راجع به مسئله صلح بوده است.
گفتگوهای صلح افغانستان در دوحه متوقف شده است و فاقد یک میانجیگر بی طرف و قابل اعتماد برای دولت افغانستان و طالبان است. واکنش اولیه طالبان به پیشنهاد ترکیه برای محافظت از فرودگاه کابل منفی بود. با این حال، اگر انقره رابطه خود را با طالبان حفظ کند، ترکیه یک میانجیگر ایده آل خواهد بود.
ایفای نقش بیشتر و برجسته در منطقه
پاکستان همیشه یکی از بازیگران اصلی در جنگ افغانستان بوده است. این امر به صراحت از حضور نظامی ترکیه در افغانستان استقبال خواهد کرد. با این حال، سازمان های نظامی و استخباراتی این کشور، ترکیه را مانعی برای برنامه خود برای بازگشت طالبان به قدرت می دانند. ارتش پاکستان تصور می کرد که دولت جدید ایالات متحده امور افغانستان را به اسلام آباد واگذار خواهد کرد، اما نتیجه ای نداشت!
اسلام آباد همراه با انقره رابطه صمیمی دارد. در سال 2019، پس از آنکه هند وضعیت ویژه کشمیر را لغو کرد، رئیس جمهور اردوغان حمایت قاطعانه ای از عمران خان نخست وزیر پاکستان نمود. علاوه بر این، ترکیه پس از چین بزرگترین صادر کننده سلاح به پاکستان بوده است. سرمایه گذاری ترکیه در پاکستان از 1 میلیارد دالر فراتر رفته است. از آنجا که پاکستان رکود اقتصادی و مسئله مورد مناقشه کشمیر با هند را تحمل می کند، اسلام آباد نیاز به حمایت از انقره در مأموریت بالقوه افغانستان دارد.
از طرف دیگر، هند از باقی مانده نیروهای ترک را در افغانستان استقبال خواهد کرد. این کشور می تواند نیروهای ترکیه را ادامه حضور ناتو و جایگزینی برای نیروهای ایالات متحده بداند. خروج ایالات متحده از افغانستان دهلی را به خطر انداخته است زیرا احساس می کند بازگشت طالبان به معنی حضور پاکستان در افغانستان خواهد بود.
در صورت ورود افغانستان به یک جنگ داخلی دیگر، گروه های تروریستی جدیدی در کشور ظهور خواهند کرد.
دوم، انقره، به عنوان یک میانجیگر بی طرف و قابل اعتماد، گفتگوهای صلح بین طالبان و دولت افغانستان را تسهیل خواهد کرد. ترکیه می تواند از ورود افغانستان به جنگ داخلی جلوگیری کند و این کشور را از مرکز تروریسم منطقه ای نجات دهد. از این رو این مسئله، به دیپلماسی انقره بستگی دارد که بتواند دیدگاه روسیه و ایران را از نگاه اول به نگاه دوم انتقال دهد.
طالبان جنگ خود علیه ایالات متحده و ناتو را جهاد و جنگ مقدس می نامد. به دنبال عقب نشینی ایالات متحده، نیروهای ترکیه در افغانستان طالبان را در یک معضل قرار خواهند داد. اگر طالبان با حضور نیروهای ترکیه موافقت کنند، ترکیه از قدرت گرفتن طالبان از طریق نظامی جلوگیری می کند و برای پایان دادن به درگیری طولانی مدت نقش برجسته ای را در گفتگوهای صلح افغانستان بازی خواهد کرد. اگر طالبان با حضور سربازان ترک مخالفت کنند، این نیروها در توافق نامه ای که با کابل به عنوان یک نیروی ارتش مسلمان در افغانستان باقی می مانند و این باعث خواهد شد تا جواز جهاد طالبان در این کشور لغو شود.
پالیتیکس تودی
2021/28/6
