دهمین دور نشست گفت‌وگوهای امنیتی هرات قرار است روزهای هشتم و نهم ماه قوس سال روان خورشیدی در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، برگزار شود. هرچند این دور از گفت‌وگوهای امنیتی هرات در خارج از کشور برگزار می‌شود، اما با توجه به وضعیت افغانستان اهمیت آن از سال‌های گذشته به مراتب بیشتر است.
به نظر می‌رسد با پیچیده‌تر شدن وضعیت و تحولات سیاسی در جهان، اهمیت بحران افغانستان برای کشورهای گوناگون کم شده است. موضع‌گیری‌ها و سخنان مقام‌های کشورهای همسایه نشان می‌دهد که آنها بیشتر نگران تأثیر متقابل بحران افغانستان بر کشورهای خودشان هستند و اهمیت چندانی به حل بحران جاری در این کشور نمی‌دهند.
در حالی که طی ماه‌های گذشته و پس از سقوط نظام جمهوریت، نشست‌های بین‌المللی گوناگون در کشورهای مختلف جهان با محوریت بحران افغانستان برگزار شد، اما بررسی نتایج این نشست‌ها آشکار می‌کند که برگزارکننده‌گان آن بیشتر دنبال کسب و حفظ منافع خودشان در آشفته بازار افغانستان بوده است.
در این میان برپایی یک نشست مهم بین‌المللی مانند گفت‌وگوهای امنیتی هرات با حضور چهره‌های مطرح سیاسی و پالیسی‌سازان کشورهای منطقه و جهان با محوریت افغانستان، دست‌کم می‌تواند توجه جهان را به بحران افغانستان و جست‌وجو برای پیدان کردن راه‌‌حل‌های منطقی برای حل این بحران جلب کند.
نکته بسیار مهم در پیوند به این دور از گفت‌وگوهای امنیتی هرات این است که این نشست با مدیریت یک نهاد افغانستانی و چهره‌های سرشناس سیاسی خود افغانستان برگزار می‌شود و بدون شک درک و تحلیل چهره‌های سیاسی داخلی از اوضاع کشور، به مراتب از مقام‌های کشورهای منطقه و جهان واقع‌گرایانه‌تر و دقیق‌تر است.
در دهمین دور گفت‌وگوهای امنیتی هرات قرار است بیشتر از ۱۰۰ مهمان از چهره‌های مطرح سیاسی افغانستان و حدود ۲۰ کشور خارجی و سازمان بین‌المللی در سطح کارشناسان، مقام‌های پیشین و نماینده‌گان رسمی اشتراک کنند و این یک فرصت مناسب برای جناح‌های سیاسی مخالف رژیم طالبان است تا از آن استفاده اعظمی کنند.
انتظار می‌رود که در این دور از گفت‌وگوهای امنیتی هرات بر ایجاد «نظام سیاسی همه‌شمول» به عنوان مهم‌ترین راه‌حل پایان دادن به بحران موجود در افغانستان پافشاری شود تا فعالان سیاسی افغانستان و بازی‌گران بین‌المللی به‌گونه واحد این نقشه راه را برای پایان دادن به بحران افغانستان دنبال کنند.
پس از سقوط نظام جمهوری، ایجاد نظام سیاسی همه‌شمول و پرهیز از انحصار قدرت از طریق نظامی‌گری و زور، از خواست‌های مهم کشورهای منطقه و جهان از رژیم طالبان بوده است، اما طالبان تاکنون به این خواست تن نداده‌اند و همین امر سبب وخامت بیشتر بحران در افغانستان شده است.
در کنار این، به نظر می‌رسد که روابط میان طالبان و کشورهای مخالف غرب/امریکا و اروپا سردتر از گذشته شده است. اظهار نظرهای مقام‌های روسیه طی روزهای گذشته و نیز برپایی نشست مسکو بدون حضور نماینده‌گان رژیم طالبان، مهم‌ترین نشانه سردی روابط میان طالبان و جناح روسیه، چین و ایران است.
در این میان ناکامی رژیم طالبان در تأمین امنیت، احتمال قوت گرفتن دوباره داعش در مناطق شمالی افغانستان، تداوم رویدادهای خونین هراس‌افگنانه و در نهایت احتمال گسترش دامنه ناامنی به خارج مرزهای افغانستان، روسیه، چین، ایران و کشورهای آسیای مرکزی را بیشتر از هر زمانی نگران کرده است.
با چنین وضعیت پیچیده و نبود دورنمای مشخص در پیوند به آینده افغانستان، شاید برگزاری نشست گفت‌وگوهای امنیتی هرات دست‌کم بتواند بستر بررسی وضعیت کنونی و درک بهتر آینده افغانستان را فراهم کند و اشتراک‌کننده‌گان فرصتی داشته باشند تا دیدگاه‌های یک‌دیگر را بررسی کرده و راهی برای بیرون رفت افغانستان از بحران بسنجند.
باورها بر این است که برپایی این نشست طی سال‌های گذشته فرصت بزرگی برای افغانستان فراهم کرده بود تا میزبان مقام‌های ارشد، کارشناساس و نماینده‌گان رسمی کشورهای خارجی و سازمان‌های بین‌المللی باشد و پوشش نسبتاً گسترده آن از سوی رسانه‌های معتبر ملی و بین‌المللی و جلب توجه به آن، شاید یکی از نشانه‌های موفقیت نشست‌های گفت‌وگوهای امنیتی هرات در سال‌های گذشته باشد.
هرچند با فروپاشی نظام جمهوریت تقریباً تمام دست‌آوردهای این نظام نیز از بین رفت، اما تداوم برگزاری نشست گفت‌وگوهای امنیتی هرات ثابت می‌سازد که هنوز روزنه‌های کوچکی برای امید به آینده‌ای بهتر و جای‌گزین شدن فرهنگ گفت‌وگو با رویه زورمداری و نظامی‌گری مطلق وجود دارد و احساس می‌شود که این رویه‌ها باید در آینده بیشتر تقویت شود.
