چین در ماه های اخیر تلاش کرده است تا میان پاکستان و طالبان افغانستان نقش میانجی را ایفا کند؛ تلاشی که به طور مستقیم با منافع پکن در پروژه کریدور اقتصادی چین – پاکستان (CPEC) گره خورده است. دیدار اخیر وانگ یی، وزیر خارجه چین، با امیرخان متقی و اسحاق دار در کابل بار دیگر نشان داد که پکن حاضر است برای امنیت طرح های خود، به‌ویژه توسعه پروژه کمربند و جاده، دست به دیپلماسی فعال سه جانبه بزند. این دومین نشست در فاصله کمتر از سه ماه است؛ نخستین آن در پکن برگزار شد و به ازسرگیری روابط دیپلماتیک میان کابل و اسلام آباد پس از تنش های شدید انجامید.
با وجود این تحرکات، روابط پاکستان و افغانستان همچنان پرتنش است. اسلام آباد طالبان را به پناه دادن به جنگجویان تحریک طالبان پاکستان (TTP) متهم می کند؛ گروهی که حملات مرزی را سازماندهی می کند و شمار قربانیان آن در سال جاری میلادی به طور قابل توجهی افزایش یافته است. در مقابل، طالبان پاکستان را به نقض حقوق بشر از طریق اخراج مهاجران افغان متهم می سازد. در چنین فضایی، چین می کوشد با استفاده از ابزارهای سیاسی و اقتصادی، دو طرف را به سمت گفتگو سوق دهد و اختلافات امنیتی را به حداقل برساند.
پروژه کریدور اقتصادی چین – پاکستان که در سال ۲۰۱۵ آغاز شد، قرار بود تحولی بزرگ در اقتصاد پاکستان ایجاد کند و در ادامه به افغانستان نیز گسترش یابد. اما طی سال های اخیر، روند اجرای این پروژه به دلیل بحران های سیاسی داخلی و حملات امنیتی علیه اتباع چینی کند شده است. گروه های جدایی طلب در بلوچستان و حملات متعدد به شهروندان چینی، پکن را نسبت به آینده سرمایه گذاری هایش در منطقه نگران کرده است. چین بیش از ۲۰ هزار تبعه در پاکستان دارد و تنها از سال ۲۰۲۱ تاکنون دست‌کم ۲۰ نفر از آنان در حملات کشته شده اند.
کارشناسان معتقدند گرچه چین ابزارهای سیاسی، دیپلماتیک و مالی لازم برای اثرگذاری را دارد، اما هنوز معلوم نیست که پکن حاضر باشد نقش «ضامن امنیت» میان پاکستان و افغانستان را بر عهده بگیرد. بسیاری بر این باورند که نفوذ واقعی چین در دو کشور هنوز آزموده نشده و ریسک های امنیتی می تواند مانع گسترش سرمایه گذاری های جدید شود. از سوی دیگر، چین روابط خود را با هند – رقیب سنتی پاکستان – نیز از سر گرفته و همین مسأله نشان می دهد پکن می خواهد بازیگر اصلی منطقه باشد، اما با حداقل تعهدات امنیتی.
شکست آمریکا در مدیریت افغانستان پس از خروج نیروهایش در سال ۲۰۲۱، خلأیی ژئوپولیتیکی به وجود آورد که چین به سرعت تلاش کرد آن را پر کند. اکنون پکن خود را مهم ترین بازیگر خارجی در صحنه افغانستان و پاکستان می بیند، اما پرسش اصلی این است که آیا چین حاضر خواهد شد بهای امنیتی این نقش را نیز بپردازد یا ترجیح خواهد داد تنها با وعده سرمایه گذاری و دیپلماسی محدود، نفوذ خود را گسترش دهد. نتیجه این روند تا حد زیادی به توانایی اسلام آباد و کابل در حل اختلافات امنیتی و اعتمادسازی دوجانبه بستگی دارد؛ مسیری که تا امروز بیشتر پرچالش بوده تا امیدوارکننده.
مطلبی از الجزیره
