جریان خرید و فروش غیرقانونی میلیون‌ها دالر در مرز میان افغانستان و پاکستان، باعث افت شدیدی در اقتصاد پاکستان شده و بحران اقتصادی افغانستان را نیز تشدید کرده است. به گزارش روزنامه انگلیسی‌زبان «دی دیپلمات»، روز پنجشنبه ششم بهمن (۲۶ جنوری)، یک دالر آمریکا در بازار پاکستان به مبلغ ۲۵۵ کلدار فروخته شد و در بازار سیاه به حدود ۲۷۰ کلدار نیز رسید.
🔸این گزارش نشان می‌دهد که ذخایر ارزی پاکستان که تا اگست ۲۰۲۱، پیش از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، بالغ بر ۲۲ میلیارد دالر بود، اکنون به ۴.۱ میلیارد دالر رسیده است. روزنامه دی دیپلمات نوشته است: «این میزان ذخایر ارزی، کفاف هزینه سه هفته واردات به پاکستان را نیز نمی‌دهد.»
از زمان سلطه طالبان بر افغانستان و وضع تحریم‌های بانکی از طرف آمریکا علیه طالبان و سیستم بانکی افغانستان، بازار انتقال و خرید و فروش ارز در بازار غیررسمی به‌طرز سرسام‌آوری تشدید شده است. یک کارتل دالر به اسم اف-پاک (افغانستان – پاکستان)، بازار خرید و فروش غیرقانونی دالر را در مرز افغانستان و پاکستان تحت انحصار خود دارد و بر اساس گزارش‌ها، طی یک سال‌ونیم گذشته، به شدت تقویت شده است.
گزارش دولت پاکستان نشان می‌دهد که هر ماه، بالغ بر ۷۰ میلیون دالر از پاکستان به افغانستان قاچاق می‌شود. اتحادیه صرافان پاکستان می‌گویند مردم برای خرید دالر نزد آن‌ها می‌آیند نه برای فروش. حسن عباس، یک صراف پاکستانی، به روزنامه دیپلمات گفت: «مردم وقتی می‌توانند دالر را به قیمت ۲۶۰ کلدار در بازار سیاه بفروشند، چرا در صرافی رسمی به قیمت ۲۴۰ کلدار بفروشند؟»
گزارش‌ها نشان می‌دهند که تجارت رسمی بین افغانستان و پاکستان در حال متوقف شدن است و جای همه آن‌ها را تجارت غیررسمی گرفته است. پول از طریق کانال‌های غیررسمی، بیشتر تحت کنترل کارتل اف-پاک مبادله می‌شود و قیمت بازار سیاه همواره بهتر از قیمت بازار اصلی است.
ضیاءالحق سرحدی، هماهنگ‌کننده اتاق مشترک بازرگانی و صنایع پاکستان و افغانستان، به روزنامه دیپلمات گفت: «ما مدت‌ها است که از ذی‌نفعان (طالبان و دولت پاکستان) می‌خواهیم که به این موضوع رسیدگی کنند، اما کسی گوش نمی‌دهد.»
جریان غیررسمی انتقال پول بین افغانستان و پاکستان نه تنها افت شدید اقتصاد پاکستان را به وجود آورده، بلکه تاثیر مخربی بر وضعیت اقتصادی افغانستان نیز گذاشته است. زیرا از یک سو، به‌دلیل تجارت غیرقانونی، بسیاری از کانال‌های تجارت قانونی مسدود شده‌اند و افراد زیادی بی‌کار مانده‌اند، و از سوی دیگر، کمبود نقدینگی به بازار افغانستان شدیدا آسیب زده است.
در پاکستان، روز پنجشنبه 26 جنوری، سقوط کلدار پاکستانی در برابر دالر رکورد زد، زیرا قیمت به‌طور ناگهانی ۹.۶ درصد پایین آمد. تحلیلگران پاکستانی این وضعیت را نتیجه سیاست حمایت از طالبان دولت پاکستان و نیز سیاست اقتصادی ناکارآمد اسحاق دار، وزیر دارایی این کشور، عنوان می‌کنند.
برنامه اسحاق دار این بود که همانند سیاست پولی دوره قبلی خود، بخشی از ذخایر ارزی را به بازار ارز وارد کند تا بهای کلدار پاکستانی را تثبیت کند و به نوبه خود، مانع از صادرات شود. اما هرچه دالر بیشتر به بازار پاکستان وارد شد، به همان اندازه هم بیشتر از مرزهای این کشور به‌طور غیرقانونی خارج شد و در نهایت، این امر باعث سقوط ارز پاکستانی در برابر دالر شد.
اکنون افغانستان از دالرهایی که به‌عنوان جنگ با تروریسم به این کشور ارسال می‌شود، بی‌بهره مانده و به‌دلیل آنچه پایان یافتن جنگ در افغانستان عنوان می‌شود، پاکستان هم از دریافت منابع مالی خارجی محروم شده است. در چنین وضعیتی، اقتصاد غیرقانونی اف – پاک (سیستم غیررسمی قاچاق و انحصار خرید و فروش دالر) در بهترین و سودمندترین شرایط ممکن قرار گرفته و از این هرج و مرج نفع می‌برد.
