در حالی که فشار طالبان بر رسانه‌ها و مواردی از شکنجه و بازداشت خبرنگاران افزایش یافته است، سازمان ملل متحد خواستار حمایت «ثابت‌قدم» جامعه بین‌المللی از رسانه‌های افغانستان شده است. طبق تازه‌ترین آماری که از سوی نهادهای ناظر رسانهای به نشر رسیده است، در هفت ماه حاکمیت طالبان، بیش از ۸۰ مورد بازداشت همراه شکنجه و خشونت خبرنگاران و کارمندان رسانهای در کشور ثبت شده است.
مته نودسن، معاون هیأت معاونت سازمان ملل متحد در امور افغانستان، یوناما، روز دوشنبه، ۲۹ حمل، از تلویزیون ۱ که روزی پیش‌تر یک خبرنگارش از سوی طالبان بازداشت و شکنجه شده بود، دیدار کرد. دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد گفته است که در این دیدار، مته نودسن «داستان‌های تکان‌دهنده‌ای از مشکلات و اراده و عزم خبرنگاران در مواجهه با چالش‌های متعدد» را شنیده است. نماینده‌گی سیاسی سازمان ملل متحد در کابل تأکید کرده است که هر اقدامی برای محدود کردن مطبوعات آزاد باید خاتمه یابد و جامعه بین‌المللی در حمایت از مطبوعات افغانستان ثابت‌قدم باشد.
به گفته نهادهای ناظر، دو نهاد طالبان (استخبارات و امر به معروف و نهی از منکر) بیشترین مداخله را در امور رسانه‌ها انجام میدهند و تهدید و ارعاب خلق می‌کنند. قریب به اکثر بازداشتی‌های خبرنگاران توسط استخبارات طالبان انجام می‌شود.
خبرنگارانی که در افغانستان کار می‌کنند، از نوعی دو دسته‌گی در میان طالبان در برخورد با رسانه‌ها سخن می‌گویند. خبرنگاری که در کابل کار می‌کند و نخواسته نامش افشا شود، بین اظهارات ذبیح‌الله مجاهد که معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ نیز طالبان است و عملکرد استخبارات طالبان شکاف جدی قایل است. این خبرنگار می‌گوید که آن‌چه را ذبیح‌الله مجاهد در کنفرانس‌ها و مصاحبه‌ها در مورد رسانه‌ها می‌گوید، ظاهراً به پالیسی رسمی طالبان بدل نشده است.
برخی از خبرنگاران از مداخله طالبان در امور نشراتی نیز سخن گفته‌اند. هرچند پاسخ رسمی از سوی طالبان در این مورد داده نشده است، اما ذبیح‌الله مجاهد بارها ایجاد تهدید علیه رسانه‌ها و مداخله در نشرات آنها را رد کرده است. شماری از خبرنگاران مدعی شده‌اند که طالبان توصیه‌هایی را در مورد پوشش رویدادها نیز به رسانه‌ها میدهند.
افزون بر این، طالبان محدودیت‌هایی را بر برنامه‌های غیر‌خبری تلویزیون‌ها نیز وضع کرده‌اند. ابتدا نشرات سریال‌های خارجی در رسانه‌ها متوقف شد و سپس نشر سریال‌های داخلی و آن‌چه «سریال‌های اسلامی» خوانده می‌شود، نیز قطع شده است.
گفته شده است که افراد طالبان هنگام بازداشت محب جلیلی، تلفن همراه او را بررسی کرده و برایش گفته‌اند که «شما خبرنگاران خبرهای دروغ نشر می‌کنید.» این مطلب را مرکز خبرنگاران افغانستان به نقل از شریف حسن‌یار، مدیر مسوول پیشین تلویزیون آریانیوز، نشر کرده است. همین‌طور گفته شده است که جلیلی به علت فشار طالبان، آریانا نیوز را ترک کرده است.
آماری را که مرکز خبرنگاران افغانستان ثبت کرده است، نشان می‌دهد که در هفت ماه تسلط طالبان بر کشور حداقل ۸۰ مورد بازداشت و شکنجه خبرنگاران و کارمندان رسانهای در کابل و ولایت‌ها به ثبت رسیده است. این مرکز دریافته است که این بازداشت‌ها با خشونت و شکنجه همراه بوده است. مرکز خبرنگاران افغانستان از طالبان خواسته است که در مطابقت با قانون رسانه‌ها که آن را «تایید» کرده و «قابل اجرا» خوانده‌اند، از بازداشت، تشدید ارعاب و فشار بر خبرنگاران خودداری کنند.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، باری گفته بود که قانون رسانه‌های همه‌گانی افغانستان که در نظام پیشین نافذ بود، مورد تایید طالبان نیز است. مجاهد گفته بود که کمیسیون بررسی شکایت‌ها و تخطی‌های رسانهای را که در این قانون پیش‌بینی شده است، احیا می‌کند تا جلو برخوردهای خشن و تهدید علیه رسانه‌ها گرفته شود. مرکز خبرنگاران افغانستان نیز چنین خواستی را از طالبان مطرح کرده است. این مرکز خواسته است که کمیسیون بررسی شکایات و تخطی‌های رسانهای احیا و به شکایت خبرنگاران و رسانه‌ها رسیده‌گی شود.
در کنار افزایش فشار، تهدید و ارعاب خبرنگاران و رسانه‌ها، پس از تسلط طالبان شمار قابل توجهی از رسانه‌ها نشرات خود را متوقف کرده‌اند. عوامل بسیاری پشت این موضوع خوابیده است، اما وضع محدودیت‌ها و تهدیدها یکی از عوامل توقف نشرات ده‌ها رسانه در کشور گفته می‌شود.
(۸صبح)
۲۰۲۲/۰۴/۱۹
