شماری از مقامهای حکومت پیشین افغانستان و تحلیلگران سیاسی اعتقاد دارند که اظهارات اخیر سراج الدین حقانی، سرپرست وزارت داخلهٔ طالبان، بازتابدهندهٔ اختلافات جدی درون گروهی طالبان بر سر قدرت و نفوذ بیشتر است. پیتر برگن، معاون مطالعات جهانی در مرکز پژوهشی امریکای نوین، مستقر در شهر واشنگتن دی سی، به صدای امریکا گفت که اظهارات تازهٔ حقانی به صراحت میرساند که نامبرده ادعای رهبری بر همه صفوف طالبان را دارد.
شماری از تحلیلگران به این باوراند که در موارد مختلف، به ویژه در زمینهٔ حقوق و آزادیهای مدنی زنان، میان رهبران قندهاری و غیرقندهاری طالبان اختلاف عمده وجود دارد. عظیم الله ورسجی، تحلیلگر سیاسی مستقر در امریکا، ایجاد حکومت همه شمول و در نهایت جلوگیری از ”تکرار سناریوی دور اول طالبان” را از نکات اختلافی دیگر درون گروهی طالبان میپندارد.
نور رحمانی اخلاقی، وزیر مهاجرین و عودت کنندگان در حکومت پیشین افغانستان، با برگن هم نظر است. او به صدای امریکا گفت: “شبکه حقانی در ۲۰ سال گذشته نقش جدا از طالبان لوی قندهار را ایفا کرده و عملکرد مستقلانه از طالبان لوی قندهار داشته است.” به گفتهٔ اخلاقی، با آنکه حقانیها از سوی “طالبان قندهاری” از بنیانگذاران جریان طالبان تلقی نمیشوند، این شبکه ”به دلیل حضور پر رنگ در عملیات تروریستی ۲۰ سال گذشته، خود را در رهبری مستحقتر از دیگر جناحهای طالبان میداند.”
فضل احمد معنوی، وزیر عدلیهٔ حکومت پیشین و یکی از اعضای رهبری جبههٔ مقاومت ملی افغانستان به رهبری احمد مسعود، در واکنش به اظهارات اخیر حقانی در تویتی نوشته است که “رهبر گروه طالبان احکام خود را در یک حلقه محدود از ملاهای تندرو صادر میکند. اختلاف شبکه حقانی که به پاکستان نزدیک است با حوزه قندهار که با امریکا و هند نزدیکتر شده ، با گذشت هر روز عمیقتر میشود. با وضیعت شکننده پاکستان حوزه قندهار قویتر شده،اما نقش پاکستان سرنوشتساز خواهد بود.”
سید جواد سجادی، استاد روابط بینالمللی، نیز معتقد است که طالبان دچار اختلافات عمیق است، زیرا به گفتهٔ او ، حکومت طالبان انحصاری، ایدیولوژیک، تک جنسیتی، تک قومی، تک مذهبی، تک زبانی و تک گروهی است که به هیچ وجه با واقعیت متنوع و متکثر افغانستان همخوانی ندارد و از مردم افغانستان نمایندگی نمیکند.
این نخستین بار نیست که یک مقام ارشد طالبان از نحوهٔ عملکرد مقام حاکم انتقاد میکند. پیش از این، شیر محمد عباس ستانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجهٔ حکومت طالبان، گفته بود که اگر اوامر رهبران طالبان مطابق شریعت نباشد، اطاعت از آن واجب نیست.
طالبان که در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ بار دیگر بر افغانستان مسلط شدند، همواره تلاش کرده تا مانند حاکمیت —بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ —پالیسیهای سختگیرانه را اعمال کند، به خصوص بر آموزش و کار زنان و دختران، اقداماتی که افغانستان را به طور روز افزود در انزوای بین المللی قرار داده است.
با آنکه تقریباََ ۱۷ ماه از تسلط مجدد طالبان بر افغانستان سپری میشود، ادارهٔ این گروه تا حالا سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است، به شمول سه کشوری که حکمرانی قبلی طالبان را به رسمیت میشناخت: پاکستان، عربستان سعودی و امارات متحدهٔ عرب.
شماری از تحلیلگران به این باوراند که پالیسیهای سختگیرانه بر زنان و دختران، حکومت تک گروهی طالبان که سایر جریانهای سیاسی را نادیده گرفته، بی تفاوتی در مقابل خواستهای جامعه بین المللی از جمله مبارزه بر ضد تندروان، و اختلافات درون گروهی از چالشهای جدی است که افغانستان را در انزوای بین المللی قرار داده است.